Texts
Return to list | edit | delete | Create a new | history | Statistics | ? Help
Kui enne svuad’bua piättih
Kui enne svuad’bua piättih
Livvi
Kotkozero
Ei
piä kiirehtiä ni naija , ni miähele mennä .
N’eidižennü tulow vähembi aigua olla ku akannu .
Kai tütöt kiirehtetäh miähel’e mennä : varatah igän’eidižekse jiändü .
Kerdu naija pidäw , a igä el’iä tulow .
Akku ei ole kandeleh : sein’äl’e et riputa , ni kaglas et kandele .
Tütön vanhembat ei sulhaštu vallittu , vuatettih , vaigu ken teriäm tüttären koziččiš .
Toštu nuardu tüttüä vanhale kozitah , miälipualehižel’e .
Tütär pokoroičeheze muaman i tuatan iäs :
Äl’ä , muamoi , miähel’e anna ,
En ole ilman igäine;
Ialo igiä valikkii
Da ni brihua vallittuw .
Enämbälleh tuatto da muamo poijale andilas vallittih , ei kačottu , suvaiččowgo briha tüttüä , vai ei suvaiče , taloih pidi ruadai palkatoi .
Puaksuh čomale brihale tuhmu mučoi otettih , oliš vai bohattu .
Sanottih : ei čomal rožal čupukkua pasteta .
Kargei elos oli nuarel mučoil da viä kewhäs talois otetul .
Kaikkii pidi kuwnella , vastah sanua ni kelle ei suanut .
Ei sudre sanottu : buat’koin pl’et’ti šoihkei on , a käzi gu pajan pal’l’u .
Muatkoi päivät jasattaw , gu käzikivi karaittaw .
Küvüt gu havvukat : kaikkialpäi n’uakitah; navot gu mavot : vilištäh šuhišten .
Eigo ukos välliä olluh : üksi tuikku korvale , toine tuikku lat’ettu vaste .
Oli i muga : bohattu taloi naitoi vijanalužen ainopoijan kewhäs talois .
Bohatat tütöt ei vijanalužele tahtottu mennä .
Ilmaigo sanottih : komšupiä Pešoi čoman Owt’oin venčan alle vedi .
Vanhembat kawppua piättih , ei küzüttü nuarižua , kedä kes i kus naittua .
Suwtuttih vanhembat poijan da n’eveskän piäl’e – i perehes eroitettih da ni vuittii ei annettu .
Nijien oza oli musteltaw .
Eihäi ilmai sanottu moižih näh : kodi korves , perti pedäjäs , elot oksal , harakan paskat taiginas .
Naittajes ei čomuttu müä vallittu andilastu , vai küzüttih priduanoidu enämbi da lahjua parembua .
Priduanoikse pidi olla : l’ehmü , lammas , samvuaru , zirkalo , kamodu , sundugu , ast’ettu i kijottu .
Lahjakse buat’koile : pialus , hurstiine , paidu; muatkoile : puarakse villaštu matierii ili lastii , ili siiksua; ris’tižäl’e : paidu i štanat; ris’t’oil’e – siiksua puarakse; küdül’öil’e – paijat; sizärile i kal’ül’öile – kowftat .
Kolmen üän peräs muatkoile viä kowftu pidi .
Kaikele piäl’e viä kuažali kezrätes , rengi viän kandajes .
Svuad’buaigu oli süvüsarres libo pühäkeskes , harvah – kevätarres , [a heinarres da l’eikkavoaigah – se vai ül’en suwres nuwžas : konzu ewlo perehes emändiä , libo konzu n’eidiine on vačanke , olii moižii kummii el’äjes ].
Tuttavundu
Nuarižo tunnustutah toine toižen kel’e pruazn’eikoin : talvel bes’odas , kezäl kižois .
Himoittaw tütöl kudaman brihan kel’e tuttavus luadia i mielištiä , häi tüändäw toižen tütön brihallua i kuččuw puarah .
Ollow brihale tüttö miäl’dü müä , sit menöw puarah , a ei olle – toižellua menöw .
Ühtü brihua kučutah pualikümmen tüttüä .
Brihan vanhembat kačotah , keh tüändiä ženihäkse .
[Ženihöi toko ei omal nimel sanottu .
Sanotah "šittunenäkse ", štobi ei virtüttiä da dielua sportia ].
Vähä konzu küzütäh poijal , ongo mial’dü müä andilas .
Brihat i n’eidižet l’ähembäči tunnustuttih toine toižen kele , konzu kuzgi .
Kezäl oli äijü pruazn’eikkua , kezäkižua .
Süvüspuoleh vai proidii Linnas suwripruazn’eikku , tütöt palkattih bes’oduperti mittumalluagi l’eskel’l’üä üksin’äžel’l’üa .
[Rubl’u d’engua annettih emändäl’e , a ken vedi i kartohkua , ken pelvastu , ken midä liišitti ].
Palkattih äijähpäivässäh .
Palku maksettih talves kaikes .
Iče tuadih čerodah karasinat , a siä ennempäi päriät .
[Pertis oli čikku , čikas paloi päre , a sen al oli prowtivo hiilih niškoi ].
Poltettih i tuahustu .
Kerävüttih kolme kerdua n’edälis : toššuarren , nel’l’änpiän i pühänpiän .
N’edälil ainos oli ruado keräl : loppu ruahtindu kuažalis , eiga olgia tukku pl’etöškakse .
Ehtät tütöt hualitetah kezrätä , a briha , kudai miälištäw tüttüä , kuažalin rinnal ištuw da valvattaw , pagižuttaw .
Puaksuh loppuh i tuli pannah : teriämbi tüttö piäzöw kezriämižes .
Sitgii jo ištutaheze puarah i kukin lawlussah ištutah .
Bes’odan emändü puarois keriäw d’engat .
Toižis hiarulois brihat käwdih pühinpäivin .
[Bes’odois oli mowdu ozuttua tabua .
Ezmäine maniari oli lampan murendandu libo tuahuksien sammutandu .
Sammatuksel Moisin Kat’as üheksä lampua podr’ad murendettih .
Lampu pidi tüttöl’öil ostua .
Konzu ku ialluh kus ostua , sit kai tahtastu pandih lampan pohjah da bl’udečkal lampua piättih ].
A viä kerättih ad’vot pühäkeskes .
Joga tüttö tuaw kaksi-kolme tüttüä i gul’aijah kaksi päiviä .
Sit tulow i vakki brihua .
Tunnustah tüttö brihan kel’e i algaw briha kävvä tütöl’l’üä .
Mielištetäh toine toštu i dialo roih svuad’bah päi .
Sügüzül i talvel brihat kunne kačottih , sinne i bes’odah mendih , a keviäl bes’odoi müäte ei ole aigua kävel’l’ä .
Puaksuh oli i muga : tuli brihale miäl’eh kozita tüttö , a tütöl oli toine briha .
Ga häi ei otkuažinnuh kerras : anna tullah koziččemah , mene en , a l’embi nowzow .
Oli i muga : vuazin ainos ühtes oldih , a briha naibi muijal .
Sit sanotah : tütöl riihi palaw , pidäw sammuttua .
Tüttö käsköw sit kehittiä libo l’eskele , libo niistiäl’e , libo l’ükkümiäl’elližel’e .
Muga hänen i igä menöw miälipualehižen kel’e el’äjes .
Puaksuh bohatat tütön vanhembat i brihale "pullo " annetah .
Erähät vanhembat ei tahtota ni naittua , ni miähäle andua omas hiarus .
Sanotah : susiadan kaimuat , a rodn’ua et näi .
Loittožet kellot kuwlužat ollah , sinne sulhažikse l’ähtiätäh .
Kozičendu
Kozitah süvüsarres , pühäkeskes dai kevätarres .
Poigu pidäw soviattua vanheinbien kel’e naimižeh niškoin .
Enzimäžikse kumardah tuatale jalgah i sanow : "Rubiažin naimah ".
Ollow tuatale miäli naittua , ga sanow : "[Iččes mieli , himoittaw ga nai ], küzü muamalles ".
A gu ei olle , vastuaw : "Ni mituštu naimištu !"
Puaksuh vanhembat iče poijale sanotah : "Menet tuane (sanotah taloin nimi i tütön ) ehtäl sulhažikse ".
Ongo se poijale miäl’dü müä vai ei ole , sidä ongeh ei oteta .
Puaksuh on , što i tüttüä annetah vägehüžin miälipuolehižel’e .
Tüttö itket kül’l’ü küwn’älet da menet .
Moine oza oli sil’l’e .
Vägehüžin andajen harvah konzu svuad’bu kummata proidii .
Oli moštugi dialuo , konzu tüttö hüpül pageni koiš brihallua , a venčaittiheze sit jäl’l’espäi .
[Tädä sanottih "päčil’e meni ".
Meil tiä "mendih päčile " L’okan Marinoi , Farafuntovan Tan’a ].
Kuzümäh , libo koziččemah mennäh pimiäs , štobi ei rahvas nähtäš .
No üksikai staraijah rahvas novvattua ženihiä .
Kaiče annetah «pullo » ga sit huigiadu kül’l’äl näit briha .
Mikin Pit’ka sai kaheksatoštu «pullua »; Iivin Iivan tože mene tiä min sai otkuazua ].
Brihan vanhembat kučutah ristižä , libo susiadu oma , kudai maltaš paišta hüvin .
Tuatto-muamo blahoslovitah poigu ozavah čuassuh i lähtiäh koziččemah .
Tullah tütön taloih , avaitetah .
Kodvažes tuači veräi avatah i "šittunenät " mennäh pertih (nenga sanottih svuattuloi ).
Ristitäh sil’mät i sanotah : "Terveh teile !"
I azetutah uksičuppuh orren alle .
Vanhembi svuattu zavodiw : "Sanotah , teil’ on l’ähtämäine , meil oliš häkkiine , eigo suaš kui kawppua pidiä ?"
Kaikin ollah vaikkani , niakoindellaheze , a siten tuattah libo muamah vastuaw : "Aigahko viä lastu kül’äh andua , ga pidäw ičelleh küzüä ".
Kučutah tütär paginale , a häi vanhembil’e jalgah kumardaheze : "En viä ole valmiš tuatoini-muamoini , anduat vuazut rungua lujendua , käzii kovendua , miälii tazavuttua ".
Vanhembat kačotah viä sidä pualdu : andua pidäw – liigu luzikku stolas pualenow .
Sit i sanotah : "On d’o nuarehko , ga ei ni taloi ole pahahko , astuat lawččah kawppua libo lujua luadimah ".
Kui enne svuad’bua piättih
Livvi
Kotkozero