Texts
Return to list | edit | delete | Create a new | history | Statistics | ? Help
Mečäl’l’ä kävel’imä
Mečäl’l’ä kävel’imä
Karelian Proper
Panozero
Kävel’ittä mečäl’l’ä
?
Kävel’imä .
Mimmoista l’induo šielä ?
L’induo ...Kevyäl’l’ä meččuo tappoma kiimoissa .T’edrie tappoma .A ennee siel’ä ...anžalla pyytimä .Kaikemmoista puuttu , meččuo i koppalua , i t’edrie , i meččokanua , i pyytä i .
A olettako kondieda nähnyn ?
Olen , olen .Mie olen n’i tappan kondien vielä .
No šanokkua , kuin työ tappoja šen kontien ?
L’äkšimä , n’iät , meččäh pl’em’än’n’ikän gera .Koko päivän hiihtimä , n’iätyä emmä l’öytän , okt’aabrskii praasn’iki .Matkuamma šuota myöt’i .Oldii vanhad h’iän jäl’ed .No lähemmä tuoho , kuužikkošuarekšeh koht , eikö siel’ä ole vereštä .Män’imä vai , koirad ruvettih haukkumaa , miun da i hänee .Kad’omma , n’iämmä , šuam metrim piäštä , kun on harvan’i mečča , otta pezä on , loukko .Mie jo ruttozee , pl’emän’n’ikällä šau ...heitä šukšež da juokše rutombah , jott ei kerkie hypätä kondie pežäštä .No hän juokši ruttosee , pul’kat pan’i siämee .Koirad vähän’i haukuttii , no , minuut tam možet kymmenen , hiän’ n’i piäh ožutti .Aa ambu oččaa .Siid’ä yhel’l’ä pul’kalla , i gotof , i tappoma ta .
Ol’igo äijän kondieda šielä ?
Ol’i , siel’ä ol’i kondieda , oli lambahie , joka vuotta meid’än’i söi , jotta viižien-kuužien kappalehin .
Tultih ihan kyläh ?
Ihan !Viijenkymmenem metr’in piäštä söi .A svierie , hirvie , ahmuo , oravua n’iätyä .Ta n’iätyä mie tapoin voinan jäl’kee äijä .Kun’icca ...Se voinan jäl’kie .Ennen ol’i oikeiv vähä .A vod jäl’eštä , voinan jäl’estä tuldih , mistä l’ienöy .
A šanokkua , kuin , vot , ohotn’ičaijah ...koiran kera ?
Koiran gera , ku vähä lunda , n’i koiran gera on oiken hyvä , koirad jäl’gil’öit’ä myö mänöy ...hänen l’öytäy mist’ä , а päiväkši hän ven’yttäytyy muate .Ä yökši , yöl’l’ä hän kävel’öu eččimäh ruokua . Häm mänöu hakoloih , juur’ikkoih , mänou onteh puuhu , loukkoloilla .Koira haukkuu , i koira lau ...šihi , а sinne , verkon ymbäri lažet ...sieldä hänen šavulla ajat poikež , hän hyppyäy verkkoh .Puuttuu , verkošša koira tavottau vet , koiralda otat poikez da el’ävänä käzih , ihan el’ävänä otad dai siit tapamma da i .
A eikö šitä ammuta ?
E , k ammut ku , missä om puušša .Puušta ammut .Ammutaa , ounašša puušša .L’eikkuat loukon alahakši , panet šavuo .Hiän šiel’dä , šavu sinne läpi mänöy , hiän loukošta viid’iu , siid suau sinne puuh , toizeh puuhu , siidä ruttozeh ammu , jotta hiän ei kerkies puat’a .
Kuimpa oravua ?
Oravua toože koira haukkuu .Koira haukkuu , mänet .Kun ei i nävy , kol’issat puuta , hän l’iikkeydyy , hyppyäy toizeh puuh , n’iäd , ammud da i vot .
Na l’etuu ...ambuo pitäy ?
Ei , n’iin nal’etu ka hän že peittäy , jotta ambuo otta , vähembi nahkua r’ikkou .Hänel’l’ä yksi piä nyd näkyis .
A mil’l’äpä työ ammutta ?
Drobilla , drobilla .Kel’l’ä kun ol’i melkkal’iibernoi , n’e ammuttii melkkal’iibernoilla .Piähä vain ammutaa , jott ei nahka r’ikkautuis’ .Pidäy točno ambuo .
Työ äijän oletta n’iitä ampun ?
Oi !Mon’ie , šatoja .Nyd en käy , en , en voi , jalkoja kivistäy .
A mitäpä vielä ampuja ?
Ka l’induo .
L’induo mimmoista ?
Kaikemmois’ta , mimmois’ta .Šoržua .Järvel’l’ä .
A äijänkö ol’i šoržie tiän puolešša ?
Kaikk om poduškat šoržan šulašta .
A ol’iko teilä ...hukkie ?
Hukkie n’yt rupei olomah , ennen eij ollun , a n’yt savod’i , jo viime vuožina , vuotta jo naverno kakšikymmendä on aikua kun .
Olettako ambun ?
En ole .En ole i nähnyn .Jälkie olen nähnyn , a iččieh en ole nähnyn .Ei heitä i j ole vielä kä .
Pitäykö kondieda ihmisen varata , tuloukoš piällä konžan’ih kondie ?
Kondie tulou piäl’l’ä , jes’s’ikö hänel’l’ä on šuatu ken’n’ih , tappanou hirven el’i siel’ä lambahan’ , n’i s’iidä hän voit tulla , il’i hepozen šortau .S’iidä voit hypätä piäl’l’ä .A muit’en kondie ei tule piäl’l’ä .Ei .Pakenou .Kuulou ihmizen hajun , šahn’alla pakenou otta .Mitä vain kerkiey .
A ettäkö ole kuullun , jott ois piällä tullun kontie ?
Olen kuullun .Tulou piäl’l’ä ...Lambahan kun tappau , yksi nain’i , män’i vanha nain’i , läksi lammašta eččimäh , siel’ä kondie .Da hänel’l’ä piäl’l’ä tul’i da revitti hänen , s’iihi šuat’e , jotta kuol’iki .Lampahan tappo , lammašta šöi , a nain’i läksi eččimää lambahie .I hiän hyppäi piäl’l’ä da i revit’t’i , pahan , pahan päiväzekši .Nu boleičči , ka kuol’i kuit’enki .
Hirvie ol’iko teilä šielä ?
Ol’i .
N’iitä ampuja ?
Ka , šilloim po razrežeen’iju ammuttih .Koiran gera , koira haukkuu , hiän koiralla ieššä pyör’iy .Koiralla piäl’l’ä tahtou , a koira še kerkiey hypätä kyl’keh , puoleh toizee , i sil’l’a aikua lähemmäkši piäššäd da i ammut .
A ihmisen piällä ei tule hirvi ?
Tulou , jes’s’i hangella vain ajad da hän kuv vaipuu , void n’i hypätä i piäl’l’ä .A on ollun semmoista sluučaita otta , šanotah , on hypän piäl’l’ä .Il’i važa , kun ov vot kevyäl’l’ä , jes’s’i kum mäned mis’s’ä n’ezaapno mečäššä , hiän važaldah hyppyäy piäl’l’ä čeloveka .Važua že pitäu ohran’aaija .
A näitä ol’een’i kuin teilä šanotah ?
Poro .
Ei šanota pedrakše ?
Šanotaa pedrakši , t’iäl’ä šanotaa porokše , a meil’ä šanotah pedrakši .Oi !Siel’ä on yl’en äijä n’iid , yl’en äijä , jotta kolmin šavoin on yheššä karjašša .Mie olen iče nähnyn mon’ičči .
No , olettako t’ietän vot oiken hyvie ohhot’n’ikkoja ...tiän kyl’äššä ?
Straffilašša on Mossoor’in Gavr’iil Stepaanovič , hän’ n’yd el’äy Kuuz’omalla , hiän ol’i hyvä ohhot’n’ikka .No ennen ol’i miun d’iad’a , Rudom’ootof Savel’ii Oosipovič , hiän hyvä ol’i ohhot’n’ikka .Hiän opašti n’e kaikki , nuoret .Voinan jäl’kee .A voinašša eij ollun , a jo ol’i vanha .Hänen gerä ku kävel’t’ih ohotalla , hiän opašti hiät .
I teitä hiän ...opašti ?
Jo i mieki hänen gera , vot .
Kuin hän teitä opašti ?
N’iäd jäl’et kuu l’öyvät , vo pervo , matkuat kum , puruu .A se pitau puhaldua , jotta kuotella , ongo se kova jäl’ki vain p’ehmie .Šauvalla loššallad , jes’s’i ku šauva l’eikkuau jäl’en , snačit on tänä yönä matan n’iätä .A jes’s’i kun šauvalla loššaldi hiän , noužou kokanah se jäl’em pohja , se on snačit ennem matan , s’itä ei kannata i l’äht’ie tavottamah , potomu što hiän on jo suutkat , kahed možet männyn’ , n’i sitä et tavota .Pitäu l’öytyä verekšemmäd jäl’et , kumban’i on viime yönä matan .
Da i s’iidä , l’öyväd verekšed jäl’et , koira .Pehmie l’ienöy , koira ei piäže , ka hož jäl’kie tulou , ičel’l’ä pitau kiitettyä hiihtua otta , kun’i om päivä valkie , n’i tavottua .A kun tavotat ka siidä , tavotad da i šuat , verkko ymbär’i da šavuo .Jäl’kie myöt’e , jäl’kie .Šuarvua .Šuarvua i koira šattuu l’öytäy n’iissä , pien’issä ojissa , šuarvuaki olen tappan monda iellä .Koira haukkuu , šiel’ä kaivad ojan šalpuat , vejen noššat , hän , hän že ei voi olla , kuv vezi noužou , hengittyä š pitäy .Vot hän muam piäl’l’ä viid’iu , koira tavottau .Ka oravua .Ka .Orava mečäššä , n’i se pitäu huomenekšella aikasembaa l’äht’ie .Orava viid’iu , ku vaim päivä zavod’iu čut’ valota n’i , nuu s’yömää , často hiän ei kerkie äijyä juošša , tavombah koira l’öytäy .N’i šil’l’ä , enämmän oravua päiväššä kerkiet šuaha .
A kondieda ?
Kondieda pitäu sykyžyl’l’ä , jes’s’i hän mis’s’ä el’äy , sykyžyl’l’ä , kul lumella matkuau , se pitäy männä ve ..., hiän kum män’i , vuarah , se pitäv ymbäri vuara kiertyä , ongo l’ähten iel’l’äh ?Kun eij olle l’ähten , t’änäpiänä kiertyä , toissapiänä tuaš kiertyä ympäri , kun ei ole l’ähten , snačit hiän täššä vuarašša on , il’i šuarekšešša .No s’iidä munda enämbi pan’iutuu , s’iit mänet , l’öyvät pežän .Da siit , siidä hän perašša , tapad , otta ei hän kerkiez vuid’ie .A kuv vuid’iu ka šiidä , voit’ n’i piällä hypätä da i pežäštä , i voit ...kui hiän vzduumaiččou , se on .
A talvella eikö käyty kontiella ?
Talvella jes’s’i kun’ n’iätämečäššä oled n’i , slučaino šatut kohti , il’i koira l’öytäy pežän .Ta n’ii , talvella händä truudno ol’ l’öytyä .Vot sykyžyl’l’ä pitäu see karauul’ie , mistä hän matkuau lumella , konž ov vielä lunda .
A mimmoset ollah ne kondiem pežät ?
Mečissä , vuaroissa , šuarekšissa .
Näkyykö ne piäl’tä päin ?
Mindäh ne ?Näkyy , muurahaizmätäž on oikein šuur’i , i , i loukko .I loukko kyl’el’d’ä päin .
I suuri loukko on ?
Loukko on šuuri jotta !Hiän ž on vielä pakšuna .
Vez’il’intuja ampumah , n’i mitä pit’i t’ietyä ohhod’n’ikalla ?
Ka missä el’etäh paremmin .
A missäpä hyö el’etäh ?
Ka missä hein’ikkyö on , siel’ä hyö , pal’l’ahalla vejellä vet šorža ei rupie el’ämäh , hiän syöy heinyä sieltä .Nuu , smotr’aa toože , mimmon’i šorža .Kr’aakofkad el’etää hein’iköissä , a nämä , kumbazed čukeldel’iutah , n’iitä šanotah šotkat il’i šoberkat , n’e el’etää n’i pal’l’ahilla vezil’öil’l’ä , missä , missä on ruokua , siinä paikašša i el’etäh , da kun elät kä , t’iijät .Ku n’iissä järvil’öissä missä kohašša el’etää , siihi kohtaa n’i mäned , marallah vetäyvyt , muata myöt’e , jott ei näkis , il’i vaštah tulda ot ei kuul’is .Da n’iin , lähemmäkše piäžed da ammut ta i .
A venehellä piäžöykö n’iijen luo ?
Še koira kun on , jessi kun on koira ka , koira käy , uit , tuo .A venehellä läššä ed n’iin piäže , l’endäjähän šorža on .
Mitä l’intuo vielä ammuttih ?
Meččoja , koppaloita , t’edrie .
Kuin meččuo ammuttih ?
Meččo .Meččua , meččuo ammuttih sykyžul’l’a , kun koira haukkuu .A konža kun koira haukkuu , hiän kaččou koirah , i sil’l’ä aikua puijen takapuoleh , mäned lähemmäkši dä ammud da .
A mihi aikah on kaikista parempi käyvä meččäh meččuo varoin ?
Nuor’ie ved l’induja vot f končee augusta , hyö ollaa nuored mečot yl’en gluupoit .Hyö vn’imaan’ia n’e obrašaajut , kyl’kee , vain korah kaččou .Nyt , sygyžyl’l’ä ...kun’i ollaa nuoremmat .A kevyäl’l’ä vain kiimašša .
Šanokkua täštä kiima-aijašta .
Meččo kiimiy , daaže i raadivaš šanotaa , kuin kiimiy .Sil’l’ä aikuahan ei kuulu , konžahan kiimiy .I sil’l’a aikua hyppyät , kolme-n’el’l’ä aželda puijen takapuoleh .Da missä väl’ie on , i promežuutok , puušta puuhu , ka void n’i kyl’kee hypätä .Ei hän s’il’l’ä aikua n’iin’ n’iä .A kuule ei n’i kokonah .
Mitähän , laulau vain ?
Laulau .
Laulau , kaunehešti laulau .
Kaun’ehešti .Vain etähäkši ei kuulu , metrof piis’at kuulu , s’ems’at .
Kuin anžua pannah ?
Anžua , pannah luajitaa nazivaičiutuu kotan’i , n’iihi kuužee alla .Puu , kun on kuatun , meil’ä šanotaa juurikka .Juur’ikka .Juur’ikalla peržieššä on siinä peskun’i , vod hiän peskuzie syöy l’indu .Hänellä pitäu dl’a perevar’en’ piši želutkašša olla kiviz’ie talvekši .Vot s’iihi luajit , panet piäl’l’ä puut , havuo piäl’l’ä .I sinne , mändyzee , še nazivaičiutuu t ...l’endon’i , s’iidä pihet .I s’iihi väl’ih piht’ijä anžah .Še kun näpr ..., l’ähtöy mänömäh , da i petla kaglaa , da i puuttuu .
A mimmoista l’induo anžalla otettih ?
Kaikemmois’ta .I meččuo , i t’edrie , i koppalua , i meččokanua , i pyitä i .
Pyytä pyyvettih rihmalla ?
Ka mulla ei n’i mil’l’ä kun anžalla .Anžalla .No ambumalla konža šattuuv a .
Še on pikkarain’i l’intu , n’iin ?
Pikkarain’i .No on ga gram šessot .A l’iha om kaikkieh makiempi , valkie .
A tämä t’eet’er’ef .Olettako ollun ampumašša konša ?
Ka šamo toože anžalla .Il’i kiimašša toože .Hiäv vain kiimašša pitäy , hänen piällä männä peitočči , hän näköy i kuulou .Hoš kiimiy , a min’ n’i heilä luajitaa , luajit šalaššan , missä hyö ku kiimitäh pellolla .Il’i järvel’l’ä .Šalaššal luajit , šalaššah mäned aivombah , kun’i hyö viel’ä eij ole tuldu .Kun tullah , siidä ammut .
Karjalakši kuin tämä t’et’er’ef nazivaičči ?
T’edri .
Konša läksijä mečällä , n’i työ päiväseltä kävijä vain ?
Kävel’imä i öizil’dä , da i koko n’etäl’it kävel’imä .
A missäpä työ šiitä el’ijä šielä ?
Ka šieläkö ?
Mm .
K ...šattuu pirttie , n’i el’än , a ei , n’i nuot’ivolla , tulella .
Tulella ?
Tulella , nuot’ivo nazivaičiutuu .
Mimmon’i še tul’i ol’i ?
Hongan l’eikkuad , hongašta l’eikkuad metr’ie kolme š...čurkan , i sem panet piäl’l’ä sil’l’ä toizella puulla .Ja väl’ih tulen .N’iin hän yön palau , eikö pie halkuo l’izätä eikä , hän rovnomerno palau .Eikä ole äkie , eikä vilu .Nuot’ivo .
Ol’iko meččämiehellä koldoustvua ?
Ka emm ...olem mie kuullun , otta šanotah buitto , kuullun olen a , a iče fakt’iičeski ...en t’iijä , ta ollou s’iinä totta vain eij ole .
A vot mitä oletta kuullun ?
Kuin siula šanuo ?Ka , šanottih ennee g ...vot nappier hänel’l’ä pitäis poro tappua .Hiän kun meil’ä šanotaa tainehtuu , šiändyy .Mečäm piäl’l’ä , meččäh mänöy .N’iin , vot še n’in tainehtuu , sitä yhtä šanua tverd’iu , tverd’iu , tverd’iu , tverd’iu .
Kakši vel’l’eštä ...ol’i , miun d’ieduška še šano , kakši vel’l’eštä ol’i .Heilä l’ihad loputtih .A kapa , se meil’ä n’i kalua kuivatah , sidä šanotah kalakši [kavakši ].”Tänäpiänä ,” – šanou , – ”rupiemma kaparokkua keit’t’ämää ”, yksi vel’l’i . A toin’i šanou : ”Pitäu l’ihua šuaha ”.No , ”lähem meččäh ”.Män’i meččäh , siel’ä kum mečäššä karjuu .”Vain kapua ! Vain kapua !Vain kapua !Vain kapua !”Siihi šuat’e otta , kaččou – piru ajau hänel’l’ä poruo .Hiän ambu da i .Ved i l’ihua sai .
Meištä nähen n’i , pitäy n’iil l’äht’ie , jott ei sussiedad n’iin nähtäis .A sussiedalla , šanotah , ei šuutel’is .Il’i šanotaa , ei s’il’myäis’ .Se mimmoin’i čelovekka vielä šattuu vaštah .Jessii t’yhjään min’n’ii vedran gera matkuau , n’i stoi , tyhjä ...meččää el’ l’ähe , a kun min’n’i vejen gera il’i halon gera matkuau , n’i se značit , silloin dobiičua tulou tänäpiänä .On tama primiet’ittu , se on i vihood’it pravdo .Mie olen ičeki daaže ubed’iutun .Jäl’elläh myöššyn , jakšan da uuveštah šuor’in .Noo .Vod mie täššä .Sussietka on .Kuv vai lahee , jes’s’i hoš kalalla .Ku vai nähnöy , še onne , min’ih tuloute , vaikka heinähšuanta , vaik kun ol’is , min’ih sekavuš tulou ta ei tule , kuin tahot .Pitäy bes ..., bestolkku kävel’id da i voo .Mie händä i šanon : ”Oh sie muštašil’mä Viera ”.
Onko han muštašil’mä ?
Mušta on šil’mä .Hiän nagrau .
Mečäl’l’ä kävel’imä
Karelian Proper
Panozero