VepKar :: Texts

Texts

Return to list | edit | delete | Create a new | history | Statistics | ? Help

Kaks veljet i vilu

corpus: Folklore texts, Monuments of writing

genre: Tale

Source:
Om det Nord-Tschudiska språket, 1853, p. 3–7

Kaks veljet i vilu

Yks oli velj bohat, toine tyhj. Bohatal oli äi rugist semetud i kaiket elot kyllal, no tyhjais’el veljel enambat ei leent, kut yhten aidan sydaimes vähäine rugist semetud. Tuli vilu i n’etsän vähäis’en rugihen kylmi. Tyhjais’el veljel eräis’t raadot ei le, kut ets’tä vilu, kudam kylmät’ hänen rugihen. Ei äijät hän kävynt, i tuli hän, löys’ mugoman p’enen kylvetin, i mäni hän sydaimehe sinne kylvettihe. N’etsis kylvetis oli vanh akaine, kudam kysui hänel, mitä hän kävyi. Neitsä mus’jik pagis’: "milai oli vähäine rugist semetud, a tuli vilu i milai sen rugihen kaigen kylmi, i minä nygyide etsin n’etsän vilun i tahton kys’yda, min-t’ähte hän n’etsän tegi, milai rugihen kylmät’." Akaine pagis’ hänele, mis’je minun poigad vilud n’ene oma, kudamot kaigen ottas, a nygyide heiäse ei le kodis, i kons hö tuvdas kotihe, hö i sintäi ottas, jestli sinä popadinet maas, a sinä nouse pät’sile, sigä voit sinä eläda." Mus’jik libui pät’sile i vilu tuli kotihe. Siit vanh ak sanui itsese poigale: "sinä minun poig! mitä gorjal m’ehel kylmätit rugihen, kudamol muitei jo vähä oli?" Poig sanob: "minä etsin eräisit, a lopul raati hot sen otta." Siit sanui b’ednij m’es vilule: "anda mile hot vähäine tagaisi, mil minä voin eläda, muite minä nälgha terävas kolen; ei le milai ni-mitä sömist." Wilu sanui: "mö tahtomai antta netsile m’ehele, mil ni hän vois’ eläda." Hö muga anttihe hänele leibän ked havadan i pagistihe: "kons sinä rubendat söömha, i siit sano: havad avaidate! i sile linob siit dovol’no sömist, i kons sinä lopit sööndan, siit sano: havad salptate! i söömne mänob havadaha tagaisi, i havadan suu salptase." Mus’jik blahodarij vilule n’etsis hyvydes i läks kotihe. Hän kävyi vähäisen, i tegihe hänele nälg, i hän sanui: havad avaidate! i sil t’saassul havad avaisihe, i hänele tegihe dovol’no sömist. Kons sööndan mus’jik lopi, sanui mööst: havad salptate! i söömsed mööst mänthe tagaisi havadaha, i havad salbasihe. Siit tuli kotihe, eli hätken i tegi muga, kut vilu nevoi.
Kons hän kuverdan aigan eli itsese naisen ked, kut hänele vilu nevoi, se hänen bohat velj radijtseskans n’etsitä havadat itselese i tahteli ostta. Andoi siit havadas nuus’jniale veljele sada hebot, sada lehmät, sada härgat, sada lambast, i muga hän n’etsän havadan osti. I se tegihe nuus’jnij velj kerdal uhtei bohat, a mi hänele n’emis s’ivatois, kun hänel ei le heinät, i sent’ähte hänel s’ivatad kaik kooltihe nälkha, i mööst hän jäi mugomaks gor’ahiseks, mitte edel oli. Mööst hänele uus’ raat, lähtta etsmaha vilut i saamha tos’t havadat. Meni mus’jik, löys’ vilun i sanob hänele: "milai mööst ei le kus ni mitä," i pagisi hän vilule, kut hänele oli t’ehtud. Wilu sanui hänele: "kut sinä mugoitt’e m’eletoi olit! Nygyide sä yhtyitt’e gor’ahine, mitt’e sä edel olit." I mööst jälgmäigi n’etsä vilu andoi hänele toisen havadan, kudam edelist oli äijät t’somemb. Hän blahodarij vilule, i läks’ hyvän m’elen ked, i dumaib, mööst n’etsä havad, mitt’e edeline oli. Kuverdan hän astui i mööst sahoti hän söda i pagisi: havad avaidate! Kut hän sanui n’ene sanad, muga avaisihe i läks’ havadas-päi kaks mus’jikat, i heiläse palikad kädes, i otettihe n’etsän m’ehen, i lööskattihe palikoil, i lötihe hänen uhtei jalos. Hän siits’je gor’as völ voi sanan sanoda: havad salptate! i mööst n’ene mus’jikad mäntihe tagaisi havadaha, i havad salpsihe. I hän pagisob: varasta vähäine, minä n’etsän havadan vaihetan mööst veljen ked. I se tuli m’es havadan ked kot’he, i itsese hänen velj bohat homaits, mis’je hanel mööst havad entist äijät t’somemb, i hän uhtei jalos s’jalaiskans veljen ked havadil vaihetada, i b’ednij velj häntast ei otkasint; hö havadil vaihetettihe. Bohat velj otti ne’tsän havadan i kutsui itsese kaigen sugun i heimon i bohatit kuptsit lounkile. I tultihe, k’erätihesei kaik hänen rodovij i kuptsad bohatad, i kons kaik ativod k’eräsihesei, sanui hän: havad avaidate! Havad avaisihe, i havadas-päi läkstihe kaks musjikat, i palikat heiläse kädes, i hö lööskattihe ativoit palikoiden ked uhtei jalos, i itstäse isandat völ jalombah, mis’e äi ativoit pagettihe pertis-päi s’aapkata irdale i joostihe kot’he. Tuskas jälgmäigi itse isänt sanui havadale: havad salptate! i mus’jikad palikoiden ked mänthe tagaisi havadaha, i havad salpsihe. I lopul ativod völ lötihe isändän, mis’e hän heitäte maniti. I nygyide tegihe ne’tsä bohat velj mugoitt’e gor’ahine, mitt’e edel oli toine velj gor’ahine. Hänel oli uhtei t’soma havad, a hän kons tahteli siit havadas mujada, läkstihe havadas-päi kaks m’est i palikoil lööskattihe häntast; no nuus’jnij velj eli sen toisen havadan ked, kuni hän hengis.
Х

Kaks veljet i vilu

Veps
Old written Veps
Üks oli velj bohat, toine tühj. Bohatal oli äi rugist semetud i kaiket elot küllal, no tühjaišel veljel enambat ei leent, kut ühten aidan südaimes vähäine rugist semetud. Tuli vilu i necän vähäišen rugihen külmi. Tühjaišel veljel eräišt raadot ei le, kut ectä vilu, kudam külmät’ hänen rugihen. Ei äijät hän kävünt, i tuli hän, löüš mugoman penen külvetin, i mäni hän südaimehe sinne külvettihe. Necis külvetis oli vanh akaine, kudam küsui hänel, mitä hän kävüi. Neicä mužik pagiš: "milai oli vähäine rugist semetud, a tuli vilu i milai sen rugihen kaigen külmi, i minä nügüide ecin necän vilun i tahton küšüda, min-tähte hän necän tegi, milai rugihen külmät’." Akaine pagiš hänele, miže minun poigad vilud nene oma, kudamot kaigen ottas, a nügüide heiäse ei le kodis, i kons hö tuvdas kotihe, hö i sintäi ottas, jestli sinä popadinet maas, a sinä nouse päčile, sigä voit sinä eläda." Mužik libui päčile i vilu tuli kotihe. Siit vanh ak sanui icese poigale: "sinä minun poig! mitä gorjal mehel külmätit rugihen, kudamol muitei jo vähä oli?" Poig sanob: "minä ecin eräisit, a lopul raati hot sen otta." Siit sanui bednij mes vilule: "anda mile hot vähäine tagaisi, mil minä voin eläda, muite minä nälgha terävas kolen; ei le milai ni-mitä sömist." Vilu sanui: "mö tahtomai antta necile mehele, mil ni hän voiš eläda." Hö muga anttihe hänele leibän ked havadan i pagistihe: "kons sinä rubendat söömha, i siit sano: havad avaidate! i sile linob siit dovol’no sömist, i kons sinä lopit sööndan, siit sano: havad salptate! i söömne mänob havadaha tagaisi, i havadan suu salptase." Mužik blahodarij vilule necis hüvüdes i läks kotihe. Hän kävüi vähäisen, i tegihe hänele nälg, i hän sanui: havad avaidate! i sil čaassul havad avaisihe, i hänele tegihe dovol’no sömist. Kons sööndan mužik lopi, sanui mööst: havad salptate! i söömsed mööst mänthe tagaisi havadaha, i havad salbasihe. Siit tuli kotihe, eli hätken i tegi muga, kut vilu nevoi.
Kons hän kuverdan aigan eli icese naisen ked, kut hänele vilu nevoi, se hänen bohat velj radijceskans n’ecitä havadat icelese i tahteli ostta. Andoi siit havadas nuužniale veljele sada hebot, sada lehmät, sada härgat, sada lambast, i muga hän n’ecän havadan osti. I se tegihe nuužnij velj kerdal uhtei bohat, a mi hänele nemis šivatois, kun hänel ei le heinät, i sent’ähte hänel šivatad kaik kooltihe nälkha, i mööst hän jäi mugomaks gor’ahiseks, mitte edel oli. Mööst hänele uuš raat, lähtta ecmaha vilut i saamha tošt havadat. Meni mužik, löüš vilun i sanob hänele: "milai mööst ei le kus ni mitä," i pagisi hän vilule, kut hänele oli tehtud. Vilu sanui hänele: "kut sinä mugoitte meletoi olit! Nügüide sä ühtüitte gor’ahine, mitte sä edel olit." I mööst jälgmäigi necä vilu andoi hänele toisen havadan, kudam edelist oli äijät čomemb. Hän blahodarij vilule, i läkš hüvän melen ked, i dumaib, mööst necä havad, mitte edeline oli. Kuverdan hän astui i mööst sahoti hän söda i pagisi: havad avaidate! Kut hän sanui nene sanad, muga avaisihe i läkš havadas-päi kaks mužikat, i heiläse palikad kädes, i otettihe necän mehen, i lööskattihe palikoil, i lötihe hänen uhtei jalos. Hän siitže gor’as völ voi sanan sanoda: havad salptate! i mööst nene mužikad mäntihe tagaisi havadaha, i havad salpsihe. I hän pagisob: varasta vähäine, minä necän havadan vaihetan mööst veljen ked. I se tuli mes havadan ked kot’he, i icese hänen velj bohat homaic, miže hanel mööst havad entist äijät čomemb, i hän uhtei jalos žalaiskans veljen ked havadil vaihetada, i bednij velj häntast ei otkasint; hö havadil vaihetettihe. Bohat velj otti necän havadan i kucui icese kaigen sugun i heimon i bohatit kupcit lounkile. I tultihe, kerätihesei kaik hänen rodovij i kupcad bohatad, i kons kaik ativod keräsihesei, sanui hän: havad avaidate! Havad avaisihe, i havadas-päi läkstihe kaks musjikat, i palikat heiläse kädes, i hö lööskattihe ativoit palikoiden ked uhtei jalos, i ictäse isandat völ jalombah, miše äi ativoit pagettihe pertis-päi šaapkata irdale i joostihe kot’he. Tuskas jälgmäigi ice isänt sanui havadale: havad salptate! i mužikad palikoiden ked mänthe tagaisi havadaha, i havad salpsihe. I lopul ativod völ lötihe isändän, miše hän heitäte maniti. I nügüide tegihe necä bohat velj mugoitte gor’ahine, mitte edel oli toine velj gor’ahine. Hänel oli uhtei čoma havad, a hän kons tahteli siit havadas mujada, läkstihe havadas-päi kaks mest i palikoil lööskattihe häntast; no nuužnij velj eli sen toisen havadan ked, kuni hän hengis.

Два брата и мороз

Russian
Один был брат богат, другой беден. У богатого было посеяно много ржи и было всего добра в достатке, а у бедного брата не было ничего, кроме небольшого посева ржи за одной оградкой. Пришел мороз и этот посев ржи побил. У бедного брата не было другой работы, кроме как искать мороз, который погубил его рожь. Недалеко он прошел, как нашел маленькую баньку и зашел внутрь. В той баньке была старушка, которая спросила его, зачем он пришел. Этот мужик сказал: "У меня было немного ржи посеяно, но пришел мороз и всю эту рожь у меня побил, и я теперь ищу этот мороз и хочу спросить, зачем он так поступил, почему побил мою рожь." Старуха сказала ему: "Мои сыновья – те морозы, которые все забирают, но сейчас их нет дома, а когда они вернутся, они и тебя заберут, если ты останешься на полу, но ты поднимись на печку, там сможешь выжить." Мужчина взобрался на печку, и мороз вернулся домой. Тогда старуха сказала своему сыну: "Ты, мой сын! Зачем погубил рожь у бедного мужика, у которого её и так мало было?" Сын говорит: "Я искал других, но в конце концов пришлось забрать хотя бы то, что было." Тогда бедный мужик сказал морозу: "Верни мне хоть немного, чтобы я смог прожить, а то умру с голоду – у меня совсем нет еды." Мороз ответил: "Мы хотим отдать этому мужику, чтобы ему хватило на жизнь." И дали они ему мешок с хлебом, и говорят: "Как захочешь есть, скажи: "Мешок, откройся!" – и у тебя будет еды вдоволь. А когда наешься, скажи: "Мешок, закройся!" – и еда вернётся обратно в мешок, а его горловина затянется." Мужчина поблагодарил мороз за доброту и отправился домой. Он походил немного, и проголодался, и сказал снова: "Мешок, откройся!" – и в тот же миг мешок раскрылся, и у него стало вдоволь еды. Когда мужчина наелся, то произнёс снова: "Мешок, закройся!" – и остатки еды снова исчезли обратно в мешок, и мешочек затянулся. Потом пошёл он домой, жил долго и поступал так, как ему велел мороз.
Когда бедный брат пожил некоторое время с женой, как ему советовал мороз, его богатый брат возжелал заполучить этот мешок и предложил купить его. Он отдал бедному брату за мешок сто лошадей, сто коров, сто быков и сто овец – так и выкупил мешок. Так вмиг сделался бедный брат очень богатым – да что ему делать с этими животными, если у него нет сена? И весь скот вскоре погиб от голода, и он снова стал таким же нищим, каким был прежде. И снова у него новая работа: искать мороз и получить новый мешок. Пошёл мужчина, нашёл мороз и говорит ему: "У меня опять ничего нет", – и рассказал, что с ним случилось. Мороз ему говорит: "Как ты был глуп! Теперь ты снова такой же бедный, какой был и раньше." И наконец снова мороз дал ему другой мешок, [который был] гораздо красивее первого. Он поблагодарил мороз и ушёл в хорошем настроении, и снова подумал о мешке, какой был раньше. Он прошёл немного и снова захотел есть, и сказал: "Мешок, откройся!" Как только он сказал эти слова, он открылся и вышли из него двое мужчин, и у них в руках были дубины, и они схватили мужика, и начали бить его дубинами, и били очень сильно. Он тут же с горя только мог вымолвить: "Мешок, закройся!" – и снова мужчины вернулись в мешок, и мешок закрылся. И он говорит: "Подожди немного, я снова поменяюсь мешком с братом." И пришёл тогда мужчина домой с мешком, и его богатый брат заметил, что у того мешок гораздо красивее прежнего, и он начал крепко уговаривать брата, чтобы поменяться мешками, и бедный брат не отказал; они обменялись мешками. Богатый брат взял этот мешок и позвал к себе всю свою семью: и родню, и богатых купцов. И пришли, собрались все его родственники и богатые купцы, и когда все гости собрались, он сказал: "Мешок, откройся!" Мешок открылся, и из мешка вышли двое мужчин с дубинами в руках, и начали они очень сильно бить гостей дубинами, а самого хозяина еще сильнее – да так, что многие из гостей выбежали из избы без шапок [на улицу] и побежали по домам. В печали, наконец, сказал сам хозяин мешку: "Мешок, закройся!" – и мужчины с дубинами вернулись обратно в мешок, и мешок закрылся. И в конце концов ещё и гости побили хозяина – за то, что тот им лгал. И вскоре сделался богатый брат таким же бедным, каким был прежде второй брат. У него был очень хороший мешок, но когда он хотел из него попробовать [поесть], из мешка выходили двое мужчин и били его дубинами; а бедный брат жил с другим мешком, пока был жив.
Х
The site was created by the staff of the Karelian Research Center of the Russian Academy of Sciences
You can freely use the materials of our site and share them, most importantly - indicate authorship and a link to our resource.
More about the CC BY 4.0 license
© VepKar. Open corpus of Veps and Karelian languages