VepKar :: Texts

Texts

Return to list | edit | delete | Create a new | Statistics | ? Help

Kolmen veljesen bohatunt

corpus: Folklore texts, Monuments of writing

genre: Tale

Source:
Om det Nord-Tschudiska språket, 1853, p. 17–22

Kolmen veljesen bohatunt

Endei eletihe kolmen veljesed, i n’ene jagoihesei: yhtele tuli gominlabidoine, toisele kas’ji, kolmandele niinkät’sine. N’etsä labidoisen ked vanhemb velj läks rahfhasehe. Astui, astui, i tuli gomnaha, gomnas mus’jik rugehen puhtastab, jyväisen kandab t’sogaha, a runguden toishe. N’etsä sanui hänele briha: "mäne mugoitt’e rugehen puhtastaj kothe, kuni sinä sööt i havadan toot, sini minä n’etsän rugehen sel’gitan. N’etsä mus’jik mäni, söi, i kons tuli sömas-päi tagaisi, n’etsil brihal rugehed jo sel’gitetud. Mus’ijk kysub hänel: "mi silai n’etsä statjaine, kudam rugehen sel’gitab?" "Om milai labidoine, sanui briha, i osuti hänele labidoisen. Mus’jik kysub: "min sinä pagitset n’etsiit labidoises?" Hän n’etsä briha noust labidoisen seismaha i sanui: "n’etsän kortan kogon d’engoit." Mus’jik i andoi, i n’etsä briha läks kothe i bohatui.
Toine velj sanob: "kut milai pidab bohatuda? Lähtta i milei kas’jin ked rahfhase." I läks n’etsä velj keskmaine. Astui, astui, i tuli n’engomaha lidnaha, i katsob, vedetas m’ehen hirile sömaks. Hän sanui: "min andatei, ka minä mänen?" Hö äi d’engoit hänele toigotetihe. I mänöb n’etsä briha i panese aitha magata, kudam täys hirakaisit. Kons tuleskatas hirakaised händast söömha, hän pääst kas’jisen sisälis-päi, i n’etsä kas’ji rikoi heit kaigit. I mänthe homissol mus’jikad katsmaha: hirakaisit lautsalised täydet, kaik rikotut, a yks hiir tobj istub m’ehen rinthil. I nous n’etsä briha, tuli perthe i osut n’etsän sverisen, kudam kaik hired rikoi. I kysui lidnan isand: "min sä hänes pagitset?" Hän libuti kas’jin korvis ylähaks i sanui: "n’etsän kortden andanet hobedat, ka i minä kas’jin andan." Hän i andoi, i n’etsä briha tuli hobedan ked kothe i bohatui jalost.
Kolmans noremb velj sanob: "lähtta muga i milei niinkät sisen ked rahfhase, mis’e i milai bohatuda." I läks n’etsä noremb velj, mäni, mäni, tuli järven rantha i istuihe randaisehe i punoskans noran. I Vedehine nägisti hänen i olgoti itsesä vonukan: "mäne katsmaha, min n’etsä mus’jik radab!" Mäni i sanob: "tät käsk kysuda, min sinä radat." Hän n’etsä briha sanob: "punon minä noran pagitase teis entsis vosis n’edoimkan. A kun etei andkoi n’edoimkat, kärin järven kät’sile, vedan veden pät’sile." N’etsä Vedehisen vonuk mäni t’ätase loste i sanui: "oi t’ätoi! istub mus’jik järven randas, punob noran i pagitsob meis entsis vosis n’edoimkan. A kun emai andkoi nedoimkat, kärib järven kät’sile, vedab veden pät’sile." T’ät sanob: "nah n’etsile minun palits; kut hän Iykaidab n’etsän palitsan sinus ylömba, ka i kärib järven kät’sile, vedab veden pät’sile."
Vonuk mäni n’etsän palitsan ked i sanui mus’jikale: "tät käsk sintäi n’etsän palitsan lykaita; kun sinä ylömha lykaidat, kut minä, ka i dengat andamai." Hän n’etsä Vedehisen vonuk itse lykais edel uhtei ylahaks, i kons langeis, pool palitsat upponis maha. N’etsä briha sanui: "noustaske palits maas-pai i andaske minule; minä sinun jälgit en noustaskande." I Vedehisen vonuk noust palitsan i andoi n’etsile brihale. I hän ot’ n’etsän palitsan käthe i sanob: "pust tuldas pilved, minä Iykaidan palitsan n’enihe pilvihe, hän i sinne tartub." "Oi, sanui Vedehisen vonuk, ala lykaida! t’ätain mintäi lajib i lööb." I mäni palitsan ked t’ätase loste i sanui hänele, mi ladib pilvihi tartutada mus’jik palitsan. Vedehine sanui hänele: "mäne kutsu händast hebot kandmaha ymbri järves!"
Mäni vonuk i sanui mus’jikale: "t’ätain käsk sintäi hebot ymbri järves kandmaha, kudam se paremba kandab; kun sinä kandat, ka i d’engad andamai." N’etsä Vedehisen vonuk kandaskans edel, kins'joit, kins’joit, kins’joit, i ei voint kantta, a briha kun ot’ hebon, istui ratshile, ajoi hänel ymbri järves. Mööst läks n’etsä Vedehisen vonuk, mäni i sanui t’ätale: "oi t’ätoi! minä en voint hebot ni mitä kantta, a kun mus’jik jalgoil keskhe fatij hebon, kandist’ ymbri järves, da ei ni higostunt."
Vedehine sanui hänele: "mäne, kutsu jättho händast; hän kun jätab sinun, ka i kärib järven kät’sile, vedab veden pät’sile."
Läks netsä Vedehisen vonuk, tuli i sanui mus’jikale: t’ät käsk sintäi jättho kutsta, kudam meis jätab toisen, kun sinä jätat, ka i d’engad andamai." Netsä briha sanui hänele: "nakhus kaskudes om milai kolmöine poig; i hän jätab sintai. Mene i kis’ni sigä, siit hän sinun ked jättho lähtob." Hän i mäni i kis’nij, i penshas-pai jänis jookseskans, da jät’ händast. N’etsä vonuk tuli tagaisi i sanui t’ätalese: "oi t’ätoi! kolmöine laps da mintai jät."
"Mäne, sanui Vedehine, da kutsu händast völ bortsale." Hän i mäni i sanui: "t’ätain käsk bortsale kutsta, kudam sordab toisen; kun sinä sordat, ka i d’engad andamai."
Hän n’etsä briha sanui: "mäne nakhu pikkuisehe, om milai penshan taga sada voosne uk, iske händast dubinal, i hän sintai sordab."
Hän mäni, sigä penshan taga kondij, hän isk dubinal, i kondij skot’sij i tabasihe händast, i vanut’, vanut’, vanut’, i p’eks’ hänt pool surmha-sai. Hän vähäs henges tuli t’ätase loste i sanui t’ätalese: "oi t’ätoi! i sada voosne uk mintai p’eks’ i vanut’ surmha-sai." "Mäne, sanui Vedehine, kysu mus’ijkal, äijänik hän pagitsob n’edoimkat." Hän i mäni i kysui: "äijänik sinä pagitset n’edoimkat? Hän sanob: "yks n’etsä täys kolpakoinen kuldat." I mäni n’etsä Vedehinen t’ätase loste i sanui hänele: "yhten kolpakoisen pagitsob kuldat täyden." A n’etsä briha karan kaivui maha i kolpakoishe reigun tegi, i sigä karan pääl pideli kolpakos’t. I vedehine toi kuldit mus’jikale kolpakoishe, i n’ene kuldad karaha mänthe, i Vedehine kandist’, kandist’, i täyt’ n’etsän karan i kolpakoisen. I pani n’etsä briha kuldad havadaha i läks kot’he. I tuli kot’he i eläskans bohatas uhtei lujas itsese veljesiden ked. Da i völ elätas da oldas.
Х

Kolmen veljesen bohatunt

Veps
Old written Veps
Endei eletihe kolmen veljesed, i nene jagoihesei: ühtele tuli gominlabidoine, toisele kaži, kolmandele niinkäčine. Necä labidoisen ked vanhemb velj läks rahfhasehe. Astui, astui, i tuli gomnaha, gomnas mužik rugehen puhtastab, jüväisen kandab čogaha, a runguden toishe. Necä sanui hänele briha: "mäne mugoitte rugehen puhtastai kothe, kuni sinä sööt i havadan toot, sini minä necän rugehen sel’gitan. Necä mužik mäni, söi, i kons tuli sömas-päi tagaisi, necil brihal rugehed jo sel’gitetud. Mužik küsub hänel: "mi silai necä statjaine, kudam rugehen sel’gitab?" "Om milai labidoine, sanui briha, i osuti hänele labidoisen. Mužik küsub: "min sinä pagicet neciit labidoises?" Hän necä briha noust labidoisen seismaha i sanui: "necän kortan kogon dengoit." Mužik i andoi, i necä briha läks kothe i bohatui.
Toine velj sanob: "kut milai pidab bohatuda? Lähtta i milei kažin ked rahfhase." I läks necä velj keskmaine. Astui, astui, i tuli nengomaha lidnaha, i kacob, vedetas mehen hirile sömaks. Hän sanui: "min andatei, ka minä mänen?" Hö äi dengoit hänele toigotetihe. I mänöb necä briha i panese aitha magata, kudam täus hirakaisit. Kons tuleskatas hirakaised händast söömha, hän pääst kažisen sisälis-päi, i necä kaži rikoi heit kaigit. I mänthe homissol mužikad kacmaha: hirakaisit laucalised täudet, kaik rikotut, a üks hiir tobj istub mehen rinthil. I nous necä briha, tuli perthe i osut necän sverisen, kudam kaik hired rikoi. I küsui lidnan isand: "min sä hänes pagicet?" Hän libuti kažin korvis ülähaks i sanui: "necän kortden andanet hobedat, ka i minä kažin andan." Hän i andoi, i necä briha tuli hobedan ked kothe i bohatui jalost.
Kolmans noremb velj sanob: "lähtta muga i milei niinkät sisen ked rahfhase, miše i milai bohatuda." I läks necä noremb velj, mäni, mäni, tuli järven rantha i istuihe randaisehe i punoskans noran. I Vedehine nägisti hänen i olgoti icesä vonukan: "mäne kacmaha, min necä mužik radab!" Mäni i sanob: "tät käsk küsuda, min sinä radat." Hän necä briha sanob: "punon minä noran pagitase teis encis vosis nedoimkan. A kun etei andkoi nedoimkat, kärin järven käčile, vedan veden päčile." Necä Vedehisen vonuk mäni tätase loste i sanui: "oi tätoi! istub mužik järven randas, punob noran i pagicob meis encis vosis nedoimkan. A kun emai andkoi nedoimkat, kärib järven käčile, vedab veden päčile." Tät sanob: "nah necile minun palic; kut hän Iükaidab necän palican sinus ülömba, ka i kärib järven käčile, vedab veden päčile."
Vonuk mäni necän palican ked i sanui mužikale: "tät käsk sintäi necän palican lükaita; kun sinä ülömha lükaidat, kut minä, ka i dengat andamai." Hän necä Vedehisen vonuk ice lükais edel uhtei ülahaks, i kons langeis, pool palicat upponis maha. Necä briha sanui: "noustaske palic maas-pai i andaske minule; minä sinun jälgit en noustaskande." I Vedehisen vonuk noust palican i andoi necile brihale. I hän ot’ necän palican käthe i sanob: "pust tuldas pilved, minä Iükaidan palican nenihe pilvihe, hän i sinne tartub." "Oi, sanui Vedehisen vonuk, ala lükaida! tätain mintäi lajib i lööb." I mäni palican ked tätase loste i sanui hänele, mi ladib pilvihi tartutada mužik palican. Vedehine sanui hänele: "mäne kucu händast hebot kandmaha ümbri järves!"
Mäni vonuk i sanui mužikale: "tätain käsk sintäi hebot ümbri järves kandmaha, kudam se paremba kandab; kun sinä kandat, ka i dengad andamai." Necä Vedehisen vonuk kandaskans edel, kinžoit, kinžoit, kinžoit, i ei voint kantta, a briha kun ot’ hebon, istui rachile, ajoi hänel ümbri järves. Mööst läks necä Vedehisen vonuk, mäni i sanui tätale: "oi tätoi! minä en voint hebot ni mitä kantta, a kun mužik jalgoil keskhe fatii hebon, kandist’ ümbri järves, da ei ni higostunt."
Vedehine sanui hänele: "mäne, kucu jättho händast; hän kun jätab sinun, ka i kärib järven käčile, vedab veden päčile."
Läks necä Vedehisen vonuk, tuli i sanui mužikale: tät käsk sintäi jättho kucta, kudam meis jätab toisen, kun sinä jätat, ka i dengad andamai." Necä briha sanui hänele: "nakhus kaskudes om milai kolmöine poig; i hän jätab sintai. Mene i kišni sigä, siit hän sinun ked jättho lähtob." Hän i mäni i kišnii, i penshas-pai jänis jookseskans, da jät’ händast. Necä vonuk tuli tagaisi i sanui tätalese: "oi tätoi! kolmöine laps da mintai jät."
"Mäne, sanui Vedehine, da kucu händast völ borcale." Hän i mäni i sanui: "tätain käsk borcale kucta, kudam sordab toisen; kun sinä sordat, ka i dengad andamai."
Hän necä briha sanui: "mäne nakhu pikkuisehe, om milai penshan taga sada voosne uk, iske händast dubinal, i hän sintai sordab."
Hän mäni, sigä penshan taga kondij, hän isk dubinal, i kondii skočii i tabasihe händast, i vanut’, vanut’, vanut’, i peks’ hänt pool surmha-sai. Hän vähäs henges tuli tätase loste i sanui tätalese: "oi tätoi! i sada voosne uk mintai peks’ i vanut’ surmha-sai." "Mäne, sanui Vedehine, küsu mužikal, äijänik hän pagicob nedoimkat." Hän i mäni i küsui: "äijänik sinä pagicet nedoimkat? Hän sanob: "üks necä täus kolpakoinen kuldat." I mäni necä Vedehinen tätase loste i sanui hänele: "ühten kolpakoisen pagicob kuldat täuden." A necä briha karan kaivui maha i kolpakoishe reigun tegi, i sigä karan pääl pideli kolpakošt. I vedehine toi kuldit mužikale kolpakoishe, i nene kuldad karaha mänthe, i Vedehine kandist’, kandist’, i täut’ necän karan i kolpakoisen. I pani necä briha kuldad havadaha i läks kot’he. I tuli kot’he i eläskans bohatas uhtei lujas icese veljesiden ked. Da i völ elätas da oldas.

Богатство трёх братьев

Russian
Давным-давно жили три брата, и они поделили наследство: одному досталось лопатка для гумна, другому кошка, третьему – охапка лыка. С этой лопаткой старший брат пошёл странствовать [букв. "в народ"]. Идёт, идёт, и пришёл в гумно, а в гумне мужик рожь чистит: зерно складывает в угол, а мякину – в сторону. Парень сказал ему: "Ступай-ка ты, очиститель ржи, домой: пока ты поешь и принесёшь мешок, я уж эту рожь очищу". Этот мужик пошёл, поел, и когда вернулся после еды, у того парня рожь была уже очищена. Мужчина спрашивает его: "Что это у тебя за приспособление, которое рожь очищает?" – "Есть у меня лопатка," – сказал парень и показал ему лопатку. Мужик спрашивает: "Что ты просишь за эту лопатку?" Он, этот парень, поднял лопатку стоймя и сказал: "Кучу денег высотой с неё [высоту лопатки]". И мужик дал, и этот парень отправился домой и разбогател.
Второй брат говорит: "Как мне разбогатеть? Придётся и мне с котом странствовать". И средний брат пошел. Шёл, шёл и пришёл в один город, и смотрит – ведут человека на съедение мышам. Он сказал: "Что вы дадите, чтобы я пошёл?" Ему обещали много денег. И идёт этот парень и насыпает земли в амбар, который был полон мышей. Когда мыши начали его есть, он выпустил кота из-за пазухи, и кот всех их поубивал. И пошли утром мужики посмотреть: полки были полны мышами, все убитые, а одна большая мышь сидела у мужика на груди. И этот парень встал, пришел в избу и показал этого зверя, который всех мышей убил. И спросил старейшина города: "Что ты за неё просишь?" Он поднял уши кошки вверх и сказал: "Вот такой высоты горку серебра, так я и отдам тебе кошку". Он и отдал, и мальчик вернулся домой с серебром и стал очень богатым.
Третий младший брат говорит: "Придётся и мне с охапкой лыка идти странствовать, чтобы и мне разбогатеть". И пошёл этот младший брат – идёт, идёт – пришёл на берег озера, и сел на бережку, и начал плести верёвку. И Водяной увидел его и послал своего внука: "Поди посмотри, что этот мужик делает!" Тот пошёл и сказал: "Дед велел спросить, что ты делаешь". Он, этот парень, говорит: "Вью верёвку, чтобы потребовать с вас недоимки прошлых лет. А если вы не уплатите недоимок, я намотаю озеро на клубок и унесу воду за печь". Внук водяного пошел к своему деду и сказал: "Ой, деда! Сидит мужик на берегу озера, вьёт верёвку и требует с нас недоимки прошлых лет. А если мы не уплатим долг, он намотает озеро на клубок и унесёт воду за печь". Дед говорит: "Отнеси ему мою палку; как он подбросит палку выше тебя, так пускай и намотает озеро на клубок и унесёт воду за печь".
Внук пошёл с этой палкой и сказал мужику: "Старик велел тебе бросить эту палку; если подбросишь её выше моего, мы отдадим тебе деньги". Он, этот внук Водяного, сначала бросил очень высоко, и когда она упала, половина палки ушла в землю. Этот парень сказал: "Подними-ка палку с земли и отдай её мне; я не буду заметать твои следы". И внук Водяного поднял палку и отдал её парню. И он взял эту палку в руку и сказал: "Пусть придут облака, я заброшу палку в эти облака, и туда она и пристанет". "Ох, – сказал внук Водяного, – не бросай! Старик меня отругает и побьёт". И он пошёл к своему деду с палкой и сказал, что парень собирается запустить палку в облака. Водяной сказал ему: "Поди позови его таскать лошадь вокруг озера!"
Пошёл внук и сказал мужику: "Дед приказал тебе таскать лошадей вокруг озера, кто лучше сможет; если [лучше] таскать будешь, мы дадим тебе деньги". Сперва этот внук Водяного тащил – тянул, тянул, тянул и не мог нести, а парень как взял лошадь, сел верхом и повёл её вокруг озера. Снова пошёл этот внук Водяного, пошёл и сказал деду: "Ой, деда! Не смог я лошади никак потащить, а как мужик схватил ногами лошадь, понёс её вокруг озера и даже не вспотел".
Водяной сказал ему: "Поди вызови его на состязание по бегу. Если он тебя оставит [позади], так пускай намотает озеро на клубок и унесёт воду за печь".
Пошёл этот внук Водяного, пришёл и сказал мужику: "Старик приказал тебя вызвать на состязание по бегу: кто из нас перегонит другого – если ты перегонишь, то мы и отдадим деньги". Этот парень сказал ему: "На той подсеке у меня трёхночный сын – и он тебя перегонит. Ступай и крикни там, так он с тобой наперегонки и побежит". Он пошёл и крикнул, и из куста выбежал заяц и обогнал его. Этот внук вернулся и сказал своему деду: "Ой, деда! И трёхночный ребёнок меня обогнал".
"Ступай, – сказал Водяной, – и позови его ещё на борьбу". Он пошёл и сказал: "Дед велел тебя на борьбу позвать: кто повалит другого, если ты повалишь, тогда мы отдадим деньги".
Он, этот парень, сказал: "Ступай туда немножко, есть у меня за кустом столетний старик, ударь его дубиной, он тебя и повалит".
Он пошёл, там за кустом медведь, он ударил дубиной, и медведь прыгнул и поймал его, и мял, мял, мял, и избил его до полусмерти. Он еле живой пришёл к своему деду и сказал ему: "Ой, деда! И столетний старик избил и помял меня до смерти". "Ступай, – сказал Водяной, – спроси у мужика, сколько он требует недоимки". Он пошёл и спросил: "Сколько ты требуешь недоимки?" Он говорит: "Один полный колпак золота". И пошёл этот Водяной к своему деду и сказал ему: "Он требует один колпак, полный золота". А парень выкопал яму в земле и проделал дыру в колпаке и держал колпак над этой ямой. И Водяной принёс золота мужику в колпак, и это золото падало в яму, и Водяной носил, носил, и наполнил ту яму и колпак. И положил этот парень золото в мешок и отправился домой. И пришёл домой, и зажил очень богато со своими братьями. Да так они есть и живут до сих пор.
Х
The site was created by the staff of the Karelian Research Center of the Russian Academy of Sciences
You can freely use the materials of our site and share them, most importantly - indicate authorship and a link to our resource.
More about the CC BY 4.0 license
© VepKar. Open corpus of Veps and Karelian languages