ВепКар :: Тексты

Тексты

Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | История изменений | Статистика | ? Помощь

M. Oblakov. Sän endustusen jügedusid

M. Oblakov

Sän endustusen jügedusid

вепсский
Младописьменный вепсский
Šoutjärves, sen vepsläižes etnografižes muzejas, vepsän rahvahan horas tedaba äjad mehed. Paksus Šoutjärvehe tuleskeleb äi tedomehid, lehtezmehid, turistoid. Äjas tedištaba, kirjutaba da starinoičeba. No om neciš küläs üks’ melentartuisija, miččes ei kaikutte teda.
Mi-žo nece om?
Edahaižel 1968. vodel Karjalan gidrometeoslužban radnik tuli Šoutjärvehe samha tedoid Šeltozerka-jogen polhe. Istorii kaiči necen ristitun nimenAndrianov. Hän valiči abunikaks ühten Šoutjärven eläjan. Andrianov mäni kogonaižen jogen, sen suspäi üläjoksmusehesai. Hän eci sijan ičeze tedotarkištelendoiden täht. Tarbiž oli löuta jogen oiktan palan, kus ei olnuiži sarid da koskid. Andrianov löuzi mugoižen sijan. Se oli ei edahan hänen abunikan pertišpäi.
Jogehe oli azotadud tarkištlendladehed, miččiden abul voi märita sadegid.
Pigai Andrianovale tarbiž oli ajada, kenele-se pidi kacta nenid ladehid, Andrianovan abunik tartui neche radho.
Nece mez’ meiden aigahasai tarkišteleb veden pindad joges, sadegiden märad, veden temperaturad, sel’ktut da erazvuičcid veden vajehtusid. Läz 50 vot hän tegeb nenid tarbhaižid sänendustajile tarkištelendoid, miččiden abul endustadas säd.
Tedoid mugoižis radsijoišpäi, kut Šoutjärves, oigetas Karjalan gidrometeorologijan da ümbrišton monitoringan keskusehe, tarkašti analiziruidas da pandas sänendustusen pohjale.
Ku ei oliži meteoslužboid, ka Karjalan eläjile pidaiži endustada säd ičeze tedoiden da tarkištelendoiden pohjal, kut se tehtihe völ XX-voz’sadan augotišes. Siloi usktihe primetoihe, miččiš teziba ičeze ezitatoilpäi. Naku om neniden aigoiden primetoid:
Jumalanjuru sügüz’kuspit’käks sügüzeks.

Ku kuivemb da lämemb linneb sügüz’ku, mi möhemba tal’v tuleb.
11. sügüz’kudIoan Predteča. Ku sil päiväl kurged suvehe lendaba, sügüz’ linneb lühüd, tal’v pigai tuleb.
14. sügüz’kudSimeon (Sem’on). Ku sil päiväl om kuiv, sügüz’ linneb kuivan. Ku Simeonan päiv om redukaz, ka sügüz’ linneb vihmakahan.
21. sügüz’kudBogorodican Raštvod. Ku linneb hüvän, sügüz’-ki linneb hüvän.
28. sügüz’kudNikita Gus’atnik. Ku hanhed lendaba korktaskorktaks keväz’vedeks.
Ku Jumalanjuru om redukus, tal’v linneb lühüdan, lunt paneb vähän.
1. redukudIrina (Arina). Ku sil päiväl kurged lendaškandeba, siloi Pokrov-päiväl (14. redukud) pakaine tuleb.
14. redukudPokrov. Ku tullei puhub pohjoižespäi vai päivnouzman polespäital’v linneb vilun, paneb äi lunt; ku suvespäital’v linneb lämän; päivlaskman polespäilumesižen. Ku tullei paksus vajehtasoi, tal’v-ki linneb vajehtuseližen.
20. redukudSergei Zimnii. Ku pani lunt, a lehted völ ei langenus puišpäi, lumi pigai sulab.
23. redukudJevlampii. Jevlampijan päivän kudmaižen agjad om oigetud sihe polehe, kuspäi tullei puhuškandeb. Ku Jevlampijan päivän kudmaižen agjad om oigetud pohjoižehe, pigai tuleb tal’v; ku kudmaižen agjad om oigetud suveheala varasta völ tal’ved, linneb redu da pačak.
Ku Jevlampijan päivän irdal om redu da pačak 4. päivähasai kül’mkud ei pane lunt.
Ristit tahtoib ei vaiše oppida säd. Hän takaidab vägestada, parembzoitta sidä da kebnenzoitta ristituiden elooloid. Meteorologižed stancijad, miččed tegeba tarkištelendoid säs, abutab ristituile siš. Sen ližaks, ned tegesoiš sijaližikš melentartuisijoikš. Ved’ ei kaikuččes küläs seižuba mugoižed čudokahad ladehed, miččed ei vaiše sündutaba küzundoid, no ei antkoi-ki vastusid niihe.