Тексты
Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | История изменений | Статистика | ? Помощь
Uljana Tikkanen. Uhtuon istorijan tuttuja ta tuntomattomie šivuja
Uljana Tikkanen
Uhtuon istorijan tuttuja ta tuntomattomie šivuja
карельский: собственно карельское наречие
Новописьменный севернокарельский
Karjalan
kanšallisešša arhiivašša perintehellisešti pietäh avonaisie luventoja , kumpasih voipi tulla joka halukaš .Tällä kertua luvento oli järješšetty 20.talvikuuta .Šen pitäjä , Kanšallisen arhiivan tietopalvelun piälikkö Jelena Usačova kerto Uhtuon kylän istorijašta .
Jelena Vitaljevna on Kalevalašta kotosin ta luvennon teemakši hiän oli valinnun Uhtuon istorijan 1920-luvulla .Šilloin Uhtuolla oli monta proplemua .Uhtuon šeuvulla 1920-luvun alušša eli 13 tuhatta ihmistä , a vuotena 1926 šielä jäi vain yhekšäntuhatta .Monet ihmiset mäntih šilloin Šuomeh , oltih nälkävuuvvet .
– Šiih aikah Uhtuoh tuli äijän punašuomelaisie .
Edvard Gylling oli halličukšen johtajana ta hiän maltto , jotta pitäy kehittyä piirie .Punašuomelaiset tultih Karjalah Šuomen kanšalaisšovan jälkeh , hyö ruattih Uhtuošša ta šilloin oli äijän mitä rakennettu ta luajittu , kerto Jelena Usačova .
Ennein 1920 vuotta Uhtuošša ei ollun tietä Kemih šuaten eikä ollun šähkyö , piti rakentua hallintorakennukšie .Nämä kyšymykšet oli ratkaistu .Karjalan halličukšešša varattih , jotta Uhtuošša alkau vielä yksi kapina ta kiinitettih tähä aloveheh erikoista huomijuo .
Ruokakyšymykšien ratkaisomista varoin oli peruššettu Pohjan pojat - järještö .Hyö tuotih Uhtuoh enšimmäini traktori ta ruvettih kašvattamah vil’l’ua , potakkua , nakrista , hoitamah karjua , heposie ta lehmie .Heilä onnistu šuaha hyvät šavot köyhiltä mailta .
Vielä yhtenä šuurena proplemana oli tien puuteh Kemistä Uhtuoh – šitä piti rakentua .Kemih oli voinun piäššä vain jokija myöten , a kevyällä ta šykyšyllä , konša alko rospuutta , kulkomini oli mahotointa .
– Tie piti rakentua ruttoh , šentäh ruatoloih tuotih Solovetskin leirien vankija .
Vuotena 1929 uutta tietä myöten jo ajo enšimmäini auto , jatko kertomušta Jelena Vitaljevna .
Šuurta huomijuo kiinittäy niise ruoččilaisen inšenerin Edvard Mobergin elämä .Hiän johti šuurie rakentamisprojektija Uhtuošša , esimerkiksi : vesivoimala Uhut-jovella ta Keškita Yli-Kuitin välini kanava , mi yhisti Uhtuon ta Vuokkiniemen .
– Mobergista on eri tietoja .
Kyllä hiän äijän mitä rakenti Uhtuoh , ka Uhtuon jälkeh hiän ruato Petroskoissa ta Aunukšešša .Hiän aina kyšy šuurempua palkkua ta vuotena 1933 kuiteski myöšty jälelläh Ruoččih , missä rupesi keryämäh tietoja Karjalašta Šuomen ta Ruočin poliitikkoja varoin .
Kalevalan keškukšešša šeisojalla rakennukšella on Mobergin talon nimi .Ka asiepaperiloista löyvetyt tiijot kerrotah šiitä , jotta šen talon rakentamista johti Tomas Valler .Tämän inšenerin kohtalo oli šurullini .Karkotukšien aikana hänen naini tapettih , a iče Tomas Valler oli vankittu , vain ammuttujen luvetteloista hänen nimie ei ole vielä löyvetty .
Jelena Usačova šaneli šen ajan merkittävistä henkilöistä ta tapahukšista .Uhtuošša elämä oli kuumimmillah , oli järješšetty teatteri , piettih kilpailuja nuapurikylien kešen .
Luvento kiinitti kuuntelijien šuurta huomijuo .Monet keräytynyistä ollah kotosin Uhtuošta ili Kalevalašta .Tämmösie istorijallisie teemoja nyt vähän tutkitah .Kuin äijyä myö vielä emmä tiijä Karjalan istorijašta .
Uhtuon istorijan tuttuja ta tuntomattomie šivuja
карельский: собственно карельское наречие
Новописьменный севернокарельский