Тексты
Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | История изменений | Статистика | ? Помощь
Balakirev Nikolai. Verejät noužovah
Balakirev Nikolai
Verejät noužovah
карельский: собственно карельское наречие
Новописьменный тверской
Sel’sovietan
predalla šuuri huoli : rajonnoi načal’stva käški avata izba-čital’n’a .Hyvä šanuo avata .A min avuat kun huonehie žen muozie eu kyläššä .Duumaičči , duumaičči preda , a šiidä kekši midä ruadua : pidäy löydiä izbačču , ana hiän i duumaiččou .
Löydi Romanovan Fed’an – izbačču , parembua eu kunne : holostoi briha , statnoi , gramotnoi – nellä kluassua proidi , pereheššä vain hiän da muamo h , muada ruadua eu millä : hevos’t’a eu , kazakkana Žogolovissa ruado .
Fed’a ruttoh uuvešta ruavošta ottuači .Käveli rajonah , šielä hänen vähäzen opaššettih kuin da midä , annettih takan kniigua , žurnualua , kakši gaziettua ; ošti laukašša galstukan , šido galstukan kaglah – ka teilä i zavizbačital’n’oin .
Tuli kodih i kerdah zajuri spektakli šeizattua .Enžistäh lapšet keräi , lugi žurnualašta p’jesazie .Brihazie ei šuanun opaštua artistakši , a tyttözet oldih ruadi hot’ mužikkoida kizata , vain eulun missä .
Kuin ollou Fed’alla tuli piäh : a jesli guomnošša Spirdonovan .Vanhemmat Spirdonovat jo ammuin tifah kuoldih , nuoremmat linnoih uijittih , guomno tyhjä .Uglan guomnošša aijotettih hurštiloilla artistoilla varoin , a keššellä guomnuo scena , kaččojoilla varoin luajittih riihen pardeizista da pluaholoista messat istuos’s’a varoin – ka šiula i teatra .
Spektakliloih enžistäh vain lapšet käveldih , a šiidä jo i vanhemmat ruvettih tulomah .
Fed’an "teatrašša " i sobran’ja mäni , konža kolhozua kerättih .Kolhozah predakši linnašta oli tullun dvadcatip’atitis’ačnikka Ladonina .Kaikki kylä sobran’jah keräydy .Mist’ ollou stolan tuodih .Stolan Fed’a katto ruškiella mater’jalla (ših aigah jo hiän komsomol’cana oli ).Stolan tagah istuočettih rajonašta načal’nikka , Ladonina , sel’sovietan preda i F’odorovan Kol’a (Kol’a oli kommunistana ).
Mužikka rajonašta i Ladonina paistih hormakši (hyö oldih hormat ), šaneldih min hyvähyne liey eländä kolhozašša .Keräydynnyöt kuunneldih , kuin šanotah , äššen korvat hörpälleh ,kuni pagina ei lähten ših šua , što kolhoznikoilla pidäy andua kolhozah lehmä , jesli on kakši lehmiä , hebozet , pluugat , raudazet aštovat . Täššä žen muone ravu nouzi , hot’ korvat tykiče .
Äš Saša -velli , kumbazella proidijašta voinašta oli kakši Jehor’jevskoida ristie , ravizi : "Aha !Annan mie oman čuarin puaran kolhozah !(Hänellä oli solovoi muastie puara : hebo i oreh , paremmat kyläššä , žentän čuarin puara ).A miun susiedalla Jogorovalla Iivanalla ni hevon peržiettä – tyhjä tahnuo .
Jo i F’odorovan Kol’a nouzi , karielakši rahvašta umilimah rubei .Da zr’a , yhtälästä kaikin papatettih .Äijäldi kaikkie ravistih naizet , sobran’jan eissettih toizeh päiväh .
Tois’piänä kolhozah kirjuttuačettih vain keyhät , kuin šanotah , rujot da rammat , a spraunoimmazista vain Žogol’ovat .
Žen sobran’jan jälgeh kolhozalla varoin muada annettih kylällä reunah , jedinoličnikoilla kahta virštua edemmä – Joventavuššalla .I tois’vuodena jo kaikin kirjuttuačettih kolhozah .
Kaikin da ei kaikin . Babul’kina otkažieči .Babul’kinalla Van’a -vellellä oli toine famil’ja , vain vähä ken tiedi hänen famil’jan .Babul’kina – prozvišča , što prozvišča eu diiva , prozvišča kyläššä počti jogo mužikalla oli : Baku , Mokki , Kelko , Opera (šoferua Ondreida täh rukah kučuttih , žentän što rul’an tagana yhtälästä ariida laulo ), daže Kesari .
Izbaččuo Fed’ua tože šilmin tagana Zaharakši kučuttih .Toizet aziet oldih Van’a -vellenke , hänellä eulun vain yksi prozvišča Babul’kina , a vielä oli Pipul’kina , Kazu-mazu , Sel’odkina i Oh-haju-haju .Konža hiän mih olgah ouvoštuu nin i ravahaldau : Oho , kazu-mazu .A konža nägöy , što ken ei hänen tabua myöt’ ruadau , nin ei muattieče , a šanou : Oh , haju , haju . Hormakši tämä liey kuin "Эх , садовая голова ".
Eulun , eulun toizie hänen nägözie .Van’a -velli muada ruado vähän .Vielä čuarin aigah läksi Piiterih kyläštä , šielä opaštu sliesariksi i zavodašša ruado sliesarina .Revol’uciin jälgeh tuli kodih i tuaš rauvanke ruado , nu vielä kyndi oman polossan , kylvi da leivät molotti , a toizet kaikki ruavot naizen niššalla .A že vain yhen lapšen šuau , kodvane i jo tuaš jygeydyy .Kolhozah šua viizi lašta heilä i keräydy .
I hot’ Babul’kina oman kylän i kaiken okruugan eläjillä luadi trubie , ludi samvuaroida , pajaičči rengilöidä , yhelläh pereh hädöistä ei piäššyn .Šiih že emändä läzeydy , da väliän i kuoli .Vrode kuin suamis’ aiga Van’a -vellellä kolhozah männä , a hiän daži sobran’jah ei lähten .Kodvin jälgeh Babul’kinan luoh kodih tuli preda Ladonina .Zdoroukaiččieči , šiidä kyžyy izännäldä :
– Иван Алексеевич , ты знаешь как назвали наш колхоз ?
– Знаю : Красный путиловец .
Preda hänellä :
– И тебе , пролетарию с Путиловского завода , не стыдно ?
– Что мне стыдиться ?Я работаю .
– На землю , на всё твоё хозяйство единоличное будет большой налог , знаешь ?
– Знаю , от земли и огорода отказываюсь , скот уже на мясо пустил .
– Вот это да-а-а !– ouvoštu preda , – Старших детей пустил бы работать в колхоз ?
– Пусть идут .
– Мы теперь строим скотный двор для общественных животных , на время пока двор строится , разрешите держать колхозных коров в твоём дворе ?
– Держите .
Täh pagina predalla jälgimmäzenke rebii .Ladoninalla yhä himotti zvonie rajonah , što 100% jedinoličnikkoida kirjuttuačettih kolhozah .Niin i olis’ , vet’ daže Kost’a -papin poiga Sergei läksi kolhoznikakši , aziet rikko Babul’kina .
Nyt 25-tis’ačnikalla jäi löydiä huonehet sel’sovietalla varoin , pravlen’jalla kolhoznoilla i izba-čital’n’alla – rajona nagole terebi .Partiinoi načal’stva toivotti laškie händä , Ladoninua , kodih , linnah , konža nämä huonehet lietäh löyvetty ali srojittu .
Ših aigah mäni raskulačivan’ja i Ladonina ožutti Žogol’ovih ...Raskulačittih St’opa -vellen (hänen p’atistenkan zaimittih pravlen’ja i sel’sovietta ) i St’opa -vellen poijan Van’an , kumbazen p’atistenkašša keššellä kyliä lieni izba-čital’n’a .
Raskulačinnoilla annettih tyhjät pertit Mairinašša .Konža heidä eloloinke hebozilla ylennettih Mairinah , hiän naizet itkei .Šuattajinke oldih i Ladonina i Fed’a -Zahara .Fed’alla lieni žuali Žogol’ovie i šanou predalla :
– С избой-читальней можно было бы подождать .
Že hänellä :
– Жалеешь раскулаченных , а ведь доля и твоего батрацкого труда в их домах имеется , так что собирай своих комсомольцев и оборудуй клуб – избу-читальню .
(Žogol’ovat ei viikkuo pyzytty Mairinašša , uijittih Torškuh , liettih linnalazet ).
Fed’a tovarissoinke enžisti Žogol’ovan huonehešša pili keškimmäzen šeinän kežä - da talvi pertilöin , vähäštä ylemmä talvi pertin latetta levitti toizen lattien .Talvi pertissä lieni scena , a kežä pertissä – zuala .Brihat luajittih kymmenen skammie – ka teilä i teatra , eu midä guomnoh hypellä .
Rajona ando vielä kniigua , šiidä patifonan plastinkoinke , šoitun , šaškat , šahmatat , loton ,kakšičči nedelissä illoilla tuldih izba-čital’n’ah , kummas’t’a nyt ruvettih šanomah klubakši , negramotnoit ruavahat naizet "Bukvariloinke ".Opašti heidä lugomah učiitelnica Zina Ivanovna , papin min’n’a .Pervoiksi maiksi i Okt’abr’skoiksi komsomolcat šeizatettih spektaklie i koncertoida .Artistat harvazeh daže Pal’uškista semiletkašta tuldih .
Kerdua kakši – kolme kuušša podvodalla tuodih kinon .Apparatan šeizatettih scenalla , šielä že skammih krepittih dinamomašinan . Dinamuo pidi käzillä pyörittiä , štobi andais’ električestvua kinoapparatalla varoin .
Rahvašta kinoh omašta i reunahizista keräydy täbytäyvykkäne kluba , lapšet issuttih lattiella aivis’ ekranua vaš .Kinoh laškei biliettoida myöt’ , vain kahella moguteilla brihoilla – toko Mairinoizilla – ei pidän ottua biliettoida , hyö vuorokkeh pyöritettih dinamuo .Kinot oldih mykät , kuda midäi kinomehannikka šaneli .Ennen ožutandua kinuo kymmenen minuuttalis’t’a pagizi kolhozan preda , einin rajonnoi , midä on valdilmalla .
Pyhäpäivinä klubah nuoriz’o keräydy .Šoittuh tancuidih stradan’jua , kizattih kadrelie , karrattih jeleckoida , ruskoida , cigankua .Talvella kylissä oldih sboriščat , konža nuoriz’o keräydy kaikešta okruugašta .Toizissa kylissä sboriščah varoin palkattih izännäldä pertin , a miän sboriščat klubašša oldih .
Oli kakši sboriščua , molemmat prestol’noin pruazniekoin aigah : Mihal Blagovernoina (tämä pruazniekka ugodieči yheššä s Dn’om stalinskoi konstitucii – vihodnoi päivä ) i Srietenienä – 15 fevral’ua .Sboriščoissa šiih že rukah laulettih , karrattih kuin i pyhinpäivin , vain äijä enämbi rahvašta oli , nin klubašša šeinie randoida myöt’ skammit šeizottih kahteh r’adah , enžimmäzellä r’adalla issuttih , a toizella – šeizottih , štobi nähä kargajajie .
Näissä kluban večeroissa brihat toko tunnuštuačettih tyttölöinke .Brihat , kumbazilla himotti löydiä omat tytöt , istuočettih scenalla .Nuoriz’o scenua šano ORS :kši . ORS – Otdel rabočego snabženija .Linnoissa zavodoin luona oldih magazinat ruadajoilla varoin , kumbazie šanottih "Орсовский магазин ".
Nu ka , brihalla , kumbane ORS :šša istuu , mieldy zualašta tyttö .Hiän kuččuu kumbazen olgah brihazen – ne nagole vanhemmilla keššeššä hypeldih – i käšköy : "Niät ka tuašša N’uša istuu "?– "Niän ".– "Tuo händä miun luoh ".Brihane mänöy , ottau N’ušan kiäštä : "Aššu , Mit’a kuččuu ".
Kun ollou tytöllä mieleh briha , nin lähtöy ORS :h , a ei , niin otkažiu dai , značitten toista šuaččou .Aigah täštä šyvin brihoilla keššeššä i torazet ollah .
Äijä , äijä ruaduo on izbačulla ...Käški go ken ali iččiellä Fed’alla piäh tuli šeizattua keššellä kyliä izba-čital’n’an kohtah "триумфальную арку ".Že "arka " täh rukah oli kniigašša kirjutettu hormakši , a kuin karielakši šanuočou Fed’a ei tiedän .Tämän tuačči eulun hänellä šuurda huolda : "Šano šuurekši verejäkši dai ".Toine diela : mistä že arka luadie , kniigan resunkalla arka on kivehine ?Mahni kiällä : "Luajin hiržilöistä ."
Ših aigah kolhozašša jo toine preda oli , oma mužikka Kol’a F’odorov .Prozviščua hänellä eulun , kaikin kučuttih händä Nikolai Vasil’vič .Hänen aigah miän kolhoza lieni parembi toizie rajonašša , ei zr’a izbačulla , hiän že i komsorga , piäh tuli arka šeizattua , da i gazietoissa kirjutettih nagole : "окончательная победа колхозного строя ".Omat mielet "triumfal’noih arkah " näh Fed’a šano Nikolai Vasil’vičalla ,že hänellä : "Moločča – rua "!
Ieššä oli pruazniekka 1 maja i Fed’alla himotti verejä -arka luadie pruazniekakši .Otti komsomol’cat i lähtei hebozella droginke meččäh .Šielä šorrettih nellä närettä , karžittih , kuoritettih , noššettih hirren drogih , piällä pandih okšat i - kodih .
Tois’piänä šalvettih hirret "kukkurazellah " mualla , kaivettih kakši šyviä haudua kahen puolen uuličan dorogua .Auttamah noštua verejiä vägi äijä rahvašta keräydy .Alimmazet paččahan n’okat lykättih hauvoin kohtah , šiidä nuorilla verejän noššettih pistyölleh .Kolmanpiänä tuodih pität pordahat požarnoista depošta i hirret šomennettih närien okšilla i ruškieloilla lentoilla , a "kukkurazeh " riputettih kakši partriettua .Päiväzenlaškuh partritašta kaččo Lenina , a päiväzennoužuh päin , missä kirikkö nägy , kaččo Stalina .
Oli mitinga Pervogo maja .Oldih rečut .Arkah näh rajonnoi šano (hiän hormakši pagizi ): "Эти ворота из прошлого в счастливое будущее ".I kaikin čilkutettih käzillä , ei tietty , što ieššä heidä vuottau voina .
* * *
Fed’a moničči nägi , kuin Babul’kina , jesli kopittau uuliččua myöt’ libo kirikköh (kaikista kylän mužikoista hiän yksin kirikköh käveli ) libo kiriköštä ali vielä kunne kopittau , nikonža hiän verejän kautti ei männyn – oboidi .Kuin ollou Fed’a kyžy : "Van’a -velli , mintän šie arkan kautti et kävele "?Že pietty : "A mi šiula dielua , missä mie kävelen , oh , haju , haju "?I tuaš oboidi verejän .
Verejät šeizottih viikon , kuni ei hapattu .
Verejät noužovah
карельский: собственно карельское наречие
Новописьменный тверской
–
–
–
–
Балакирев Николай Михайлович
Ворота в будущее
русский
-
-
-
-