Texts
Return to list | edit | delete | Create a new | history | Statistics | ? Help
Ukko da akka elettih
Ukko da akka elettih
Karelian Proper
Tunguda
Ukko
da akka elettih .Ukko panou ryžän vedeh .Lähtöy toissa piänä kaččomah .Puuttu haugi .Ukko rubezi ottamah , ga haugi šanou :
– Elä ota tänäpiänä .
Dai ei ni ota .Tulou kodih , akka kyžyy :
– Toitgo kalua , šaitgo vereštä ?
Ukko šanou :
– Elä šie kiirähä , oli haugi , ga en ottan .
Akka kiruou .Mänöy toissa piänä , ga tuaš on še šamani haugi ryžäššä .Haugi šanou :
– Elä ota tänäpiänä vielä .
Mänöy tuaš ukko kodih .Akka kyžyy :
– Töitgo vereštä ?
– En tuonun , vuota vielä .
Lähtöy kolmandena piänä , ga haugi on da ei virka ni midä .Ottau mužikka hauvin , haugi šanou :
– Ota da vie kodih , elä anna akallaš kädeh .
Ukko tulou kodih , ga akka i juokšou kesselih käzin , ukko šanou :
– Elä kože , elä kože .
Haugi hänellä n’euvo : "Puhkua milma da leikkua , keškimurut pane luuvalla , vie ne aittahda kata skuat’t’erilla , a händäpalat da piä keittäkkyä da šyögyä ".Mužikka niini ruado .Kokkaruuvat pandih šildatanhuoh ."Šiidä pangua keškiruodie kon’ušnah da tanhuolla da liäväh ". Šiidä illaissettih , ukko otti ruuvat i panou , kunne haugi käški .Dai muata ruvettih .Nouži ukko aivozeh , lähtöy ulloš (talošša ei ollun ni mittymäistä žiivattua ), avai veräjän , ga kai šeinät l’ekkuu , kun koirat haukutah kokkaruuvista .Kon’ušnan oven kun avuau , ga kakši hevoista hirnuu , ni kai šeinät lekkuu .Liävän ovie kun avual’ou , ni lehmät vain kiändeliyvytäh .Noužou pordahie myöt’en , kuulou : aitašša pojat kirjua luvetah .Ei mäne aittah , tuli pirttih , šilmät pezi , moli i mäni aittah – šielä kakši mužikkua , ne hänellä jalgoih , ukolla : "Šie meilä tuatto , myö šiula pojat ".Tulou perttih , noštau akan maguamašta :
– Akka , nouže pois .
Akka nouzi , pani pertin lämmitä , akka murginua luadiu .Tullah pojat perttih :
– Šie meilä muamo , myö šiula poijat , – kumarrutah jalgah .
Murginoidih , šyödih-juodih , jalgah kumarrettih .
– Blahoslovikkua nyt meidä muailmah .
Hyö itkömäh : "Vašta tulija , dai jo i lähettä ".
Yksi Vassilei Šutin , toine Ivan Šutin , lähtiettih , otettih kon’ušnašta hebozet da koirat , loppuzet žiivatat heilä jiädih .Lähtiettih , ajetah , dorogua myöte männäh .Tuli stolba vaštah .Stolbah on kirjutettu : "Kumban’e oigieh kädeh – šillä šurma , kumban’e vašembah – šillä ni midä ".Erottih , proššaiččiuttih , Vassilei Šutin läksi šurmadorogah , a Ivan Šutin toizeh dorogah .
Vassilei ajo kodvan , ga huhuou – toin’e kuuli , tuldih molen jälelläh .Vassilei šanou :
– Kun kumban’e kuolou , nin emmä šua tiedyä : kumban’e elošša , kumban’e kuollun .
Šovittih , što anna elävän veičeštä veri juokšou , kun toin’e kuollou .Tuaš itkietäh i erotah .
Vassilei Šutin ajo dorogah , ga kai mua muššalla hal’l’akalla on opšeidu .Leškiakkani eli dorogan šuušša , hiän leškiakkazeh i noužou .Leškiakkah kun noužou , gai kyžyy :
– Mindäh on hal’l’akalla katettu mua ?
Leškiakka šanou :
– Kun čuarin tytär langei zmejalla šyödäväkši , i žentäh on katettu .
– Anna miula kuožalipiät , – kyžyy hiän akalda .
Panou kuožalipiät piällekkäh , i šaška kai leikkai , niin oli näbie .Muata venyttih .
– Kun kolme čuassuo päivän laškuh jiäy , niin milma šua pistyh .
Akka kaččou : jo kolme čuassuo jäi , noštau Vassilein .
Heilä on huoneh , mlnne pidäy viijä joga päivä piä šyödäväkši mavolla .Šinne oli tuodu čuarin tyttö šyödäväkši .Hiän mäni šinne , ga Vassilei [hebozen ] šeläštä nyppäi .Mado šanou :
– Puhu puhtahašta hengeštä kolmie virštua , missä meilä torata .
A Vassilei šanou :
– Hot’ šie puhu paganašta puarušta .
Dai mado puhu kolmie virštua i miäräzi paikan .
– Nyt , – šanou , – miehetgö torah , vain koirat ? – šanou mado .
Vassilei šanou :
– Yhemmoini , kumbazet .
Mado šanou :
– Tuon kera vähä on torattavua , avua vain kero da lainuo , – šanou koirallah .
Vassilein koira on pieni , a mavon – kun lähtömä .Vassilei šanou koirallah :
– Šie mäne šiämeh , kun lainuou , da šie šyö šiämykšet , da vuidi peržieštä elävänä .
Šiidä koira kun avai šuun , da koira mäni da šöi šuolet i vuidi elävänä .
– No , – mado šanou , – nyt miehet .
– No miehet , dai miehet , – šanou Vassilei Šutin , dai ruvettih torah .
Vassilei Šutin voitti mavon .Piät kiven alla panou , vardalot kandau vedeh , mereh jälelläh .Tyttö i jäi .Saldatta savušša vardeiččou .Kun ken šyyväh , dai saldatta luut korjuau .A net kai eloh jiädih .Vassilei Šutin läksi leškiakkah .Tuaš miekan hivo i pani kuožalipäijen piällä , tuaš uppuou miekka painamatta .
– Nošša milma kuuven čuassun aigana .
Tuaš akkani noštau , i lähtöy tytön luo .On dogovora , kun ken pelaštanou tytön , že i moržiemeksi šuau .
Vassilei Šutin šanou tytöllä :
– Kačo kun kuuži kerdua lekahtau meri , nin šua pystyh milma .Kavissa piädä .
Tyttö kaččou : meri lekahti kuuži kerdua .Nošti Vassilein .Hiän mänöy .Kuužipäini tulou .Tulou , ga heboni jo langieu .
– Mäne , mäne , eule tiälä varattavua . Kakši on mieštä mualla mainittavua , niidä eule tiälä .
Hiän tuaš i hyppäi .Zmeja šanou :
– Tiälägö i olet ?Puhu puhtahašta šuušta , missä torata .
A puhu šıe paganašta puaruštaš .
Dai mado puhu .
– No koirat , vain myö ?
– No hot’ koirat .
Vassilei šanou :
– Šukkizeni-šakkizeni , šukeldeliečče-šakeldeliečče , šuušta mäne , peržieštä vuidi elävänä .
– Nyt miehet !
Telmetäh , telmetäh , ga tuaš i voitti Vassilei Šutin .Piät kiven alla , vardalot vedeh .I mänöy Vassilei leškiakkah .Saldatta kaččou : ruaduo eule .Vuottau , što hiät voit pidyä .
Tuaš käšköy yhekšän kuožalipiädä panna , hivo miekkah – kun heittäy piällä , ga kaikki leikkauvutah .Rubei muata .
– Kun yhekšän čuassuo jiäy päivän laškuh šuate , nin šua pystyh . A kun et šuane , nin piäššä heboni .
Akka nošti , hiän nouzi .Tuaš šinne ajamah .Mäni šinne , ga tyttö itköy šielä , vuottau .Mäni tuaš , pani hebozen kolččah i mänöy tytön luo i šanou :
– Kačo , kun kahekšan kerdua meri lekahtau , nin šua pystyh , muiten kai proijimma .
Tyttö piädä kavistelou , hiän maguau .Kaččou [tyttö ]: meri kahešan kerdua lekahti , hiän noštau , ei voi noštua , rubei itkömäh , da hänen kyynel’ rožalla tipahti , da hiän [Vassilei ] ni nouzi .Hyppäi dai läksi , a zmija sarajapordahissa , čut’ ei verytädä avua .Vassilei vaštai .A zmija šanou :
– Mäne ielläh , kun tähä šuahe piäzit !
Heboni myöšty da peržielläh langei alahakši šuate .
– Hoh , täššägö i olet ? Puhu nyt puhtahašta hengešťä yhekšyä virštua , missä torata .
– A hoš šie puhu paganašta šuuštaš , yhemmoini .
Dai ruvettih torah .Toratah , toratah , telmetäh , eı ni voi Vassilei Šutin vöittua .Kaččou : rubieu päiväni noužomah , a vain päiväni nouššou , dai ei ni voi voittua .Vassilei i šanou :
– Istumma nyt lävähtämäh .
Issuuttih , da hiän muuta kun loppuzen piän viuhlcahutti poikki .(On midä kandua päidä kiven alla –yhekšän piädä !). Šuatto piät kiven alla , vardalot jogeh .Istuudu hebozella šelgäh da ajamah leškiakkah .Saldatta kun nägi , što ajau , ga saldatta ambu mužikan – že šihi ripšahti .Koirani juokšou tytön luo , käsköy hiirdä eččie .Koira tavotti hiiren dai viey mužikan luo .Hiiri nuoli pul’kan šijan , ga mužikka i virgoi .
Mužikka läksi da mäni leškiakkah .Ei hivon miekkua , eigä kuožalipäidä kyžyn , vieri muata ; kolme päivyä magai , a saldatta že hyvillä mielin kävelöy .Ei ni midä tiijä , kun nouzi , vuidi pihalla – ga jo ei ole že linna .Kai tuohukšet paletah paččahan päiššä , rahvaš kizatah da pajatetah .Leškiakkazelda kyžyy :
– Midä nyt rodih linnašša , kun kai kizatah da vesselyä pietäh , a kun mie tulin , nin musšalla katettu linna ?
Leškiakka šanou :
– Kun čuarin tyttö langei šyödäväkši , nin pahua mieldä pıettih , a nyt saldatta piäšti , nin häidä pietäh .
Kyžyy akalda :
– Anna pahua vuatetta , kun on ukko kuollun .
Akka tuou hänellä vuatetta , hiän šuorieu pahoih vuatteih , ottau koroban käżivardeh i lähtöy kyžymäh .Mäni čuarih , šielä svuad’bastolan taguana issutah , moržien kandau podnossalla viinua , r’umkat kuldazet , ei ni ken ruohi juuva .Kävelöy [tyttö ] da tuaš ni viey tuatollah jälelläh .Tuaš tuatto i työnži ymbäri stolista .(Ennen varattih kyžyjie , kun ei rikottais’ parie ). Mänöy [tyttö ] kattilalaučan piäh i kyžyjällä kumardau – ei ota , kumardi čuassun – šiidä vašta otti , joi – i r’umkan kannan alla .Šano tytär tuatollah .Tuaš lähtöy – ei oteta .Hiän mänöy kattilalaučan piäh , tuaš kumardau kakši čuassuo , i [kyžyjä ] r’umkan ottau , juou .Tyttö šanou tuatollah : "Ei ni ken ottan ".Tuaš tuatto valau i työndäy tuaš tariččemah , ei ni ken oteta .Tuaš mänöy kattilalaučan piäh da kumardau .Jo kolmaš čuassu matkuau , jo tuatto tuli kaččomah i saldatta že šuuttu .Hiän joi r’umkan da kablukan alla .Tuatto ottau tytärdä olgapiäštä , tyttö i šanou :
– Tämä on miun piäštäjä , tuatto !
Saldatta hyppäi :
– Šego on ?
Čuari šanou :
– En tiijä , ken on piäštäjä da pelaštaja .
Saldatta šanou :
– Lähemmä kačomma , missä piät ollah .
Männäh šinne :
– Kačo , täššä ollah .
Še ei lekaha kattilalaučan piäštä .Saldatta pyöri , pyöri , ei voi näyttyä .Tuatto šanou :
– En tiijä .
Kattilalaučan piäštä šanou :
– Ota saldatta , anna noštau kivet da näyttäy .
A hiän ni ei voi – vuattiet likauvutah , – šanou .
Mänöy kattilalaučan piäštä :
– Läkkä , čuari-kormiiličča , ken pani , že i noštau .
Dai männäh , hiän i noššaldi :
– Täššä on , kačo .
Tuldih perttih i kumiekaijah .Čuari šanou :
– Piemmägö uuven svuad’ban , vain endizellä otat ?
– Otan vanhalla , hyvä on , jo kun kolme päivyä pidijä .
Ga mäni fatierahaššeh , šuorizi da mäni čuarin luo .Bufietta loppu , rahvaš lähettih , puara viijäh eri komnattah .Jo hyö ruvettih muata .Ken kun on midä vašše rodiudun , ga šidä i vardeiččou , štobi spokoissa elyä .Kaččou yöllä – ga meren randa valguol’ou .Kyžyy moržiemelda , mi šielä valguiol’ou .Moržien šanou :
– Vet’ čiirakko valguol’ou meren rannalla .Kun ken mänöy meren tuakši , nin kun šuanou tukan libo karvan šildä , dai muuttau kivekši .
Hiän ni šanou :
– Elä mäne šinne .
Hiän šanou :
– Lähen .
Mänöy šinne , a kun šielä liideliekše – päiväni kaunis .Šai tukan piäštä i karvan hebozešta , dai kivekši i muututtih .
Veikko kun kaččou , ga veičeštä veri juokšou .Tulou Ivan Šutin stolbah šuate dai tulou šihi šamah leškiakkah .Leškiakka i šanou :
– Midä šie kävelet ?En tiijä , midä šie kävelet , – leškiakka šanou , – vet’ šie nait ?Läkkä , poigan , mie šiun šuatan moržiemeš luo .
Tullah šinne , akka šuattau , ilda on .Ei ole hiän mužikka veššelä .Moržien šanou :
– Midä olet et veššelä ?
– Midä ollen – kun aiga proidiu , dai heitämmä kävelennän .
Ruvetah muata , ga hiän panou suabl’at dai kai viereh , duumaiččou , eigo moržien ole tappan veikkuo .Kävelöy šiinä vähäzen , ga tuaš valguol’ou meren randa .Veny vähäzen šiinä , ga :
– Mikse meren randa valguol’ou ?
– Vaštahän šie eglen šinne läksit , – šanou moržien , – da mi šie ollet nyt , kun et malta ni midä .
Ei muuda kun hyppäi dai läksi , mäni .Šillä puolella meren randua löyhkäy čiirakko že .Nägöy : šiinä on heboni dai veikko dai koira kivenä .Čiirakko kun tuli tukkua ottamah , ga kyngäštä i tabai .
– Laže pois , – pyrgiy čiirakko .
– En laže , kuni et miun vellie piäštäne .
– Piäššän , ota tuošta puun juurilda buti̮lka kuolien vettä , toin’e – elävyä vettä , vala enžin kuolien vejellä , šiidä elävällä vejellä .
Ne i virrottih .
– Oh , kun viikon magazin !
– Olizit vielä viikomman muannun , kun mie en olis piäštän .
Hiän šanou :
– Milläbä šie tiežit miun tiäldä eččie ?
Toin’e vaštai :
– Jo mie šiun moržiemen kera magazin .
Da toin’e ei muuda kun piän poikki veikolda .Dai kodih .Kun mäni moržiemen komnattah , ga muuda kun piä leikata .Naini kerdou , kuin velli vieri muata , vieri miekkojen kera .Dai šai tedyä , što ėi nämä ole muattu .
Velli mänöy tuaš da toizen virottau , tullah šieldä : yhemmoizet kakši hevoista , kakši koirua , kakši velleštä yhemmoista , da čuari ando elyä hiän koissah .
Ukko da akka elettih
Karelian Proper
Tunguda
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
[Два брата]
Russian
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–