Texts
Return to list | edit | delete | Create a new | history | Statistics | ? Help
Оli ennen ukko da akka
Оli ennen ukko da akka
Karelian Proper
Rugozero
Оli ennen
ukko da akka .Ukko kuolou .Naine jiäy elämäh , no hiä jiäy vačan kera .Da šiidä šuau poijan .Hänellä on hyvin vaigie eliä , oldih hallavuuvet da žen žemmuozet .Akka rubei šuattamah poigua muailmalla piädäh elättämäh .Poiga kun kažvo , kaččou što hiän jo voit piädäh elättiä .Šanou muamollah :
– Työnnä milma burlakakši , rubien laihinoista šilma elättämäh .
Da šiidä hiän mäni töih yhellä bohatalla kaheštakymmeneštä viiještä kopeikašta vuuvešša .Vuuven sluuži .Tuli polučkapäivä .Hiän mäni polučči kakšikymmendä viizi kopeikkua da tulou muamon luoh , šanou :
– Vuuven kun kazakoičin , šain kakšikymmendä viizi kopeikkua .Midä myö nyt , muamo , täh rahah oššamma ?
– Iče nyt , poigan , rubiet malttamah .
Tiijät , midä tämänmuozešša gor’ašša pidäy oštua .
Dai poiga i läksi dorogah oššon piällä .Aivan gorodan luona tulou hänellä mužikka koiran kera vaštah .
– Kunne , mužikkaizen , vejät koirua ?
– Ka mänen riputtamah , miula ei händä tarviče , a gordašša ei anneta riputtua .
– Etgö šie händä myö ?
– Ga miksi en möis .
Annat nahkan hinnan – kakšikymmendä viizi kopeikkua .
Da poiga ando vuuven palkan koirašta da mäni kodihizeh .Muamo kun nägi , plakahti it’kömäh :
– Miksi šie oššit vielä koiran , kun iče olemma verizeššä nälläššä ?
No poiga jättäy koiran muamollah hoijettavakši , a iče palkkaudu tuaš kazakakši kaheštakymmeneštä viiještä kopeikašta vuuvešša .Tuaš vuuven sluuži , polučči kakšikymmendä viizi kopeikkua da tulou kodih , kyžyy muamoldah :
– Midäbä oštazima näih dengoih ?
– Ga on midä oštua , kun meilä ei ole ni midä .
Ga poiga tuaš lähtöy gorodah .Matalla , aivan gorodan perällä , tulou mužikka vaštah šäkki šelläššä .
– Midä šie šiinä šäkissä kannat ?
– Ga kannan kazie tapettavakši .
– Etgö šie händä myö ?
– Ga anna kakšikymmendä viizi kopeikkua .
Šuat hyvän šuapkan , on mušta kazi .
Niin poiga ošti kazin da mänöy muamoh luo .Muamoh šanou :
– Ga miksi šie , poigazeni , oššit kazin , kun iče dai koira on nälläššä ?
– Ga miula žuali on , kun heidä tapettavakši kannetah .
A nyt mie en lähe enämbi kazakakši , kun noin tyhjäh mänöy .Lähen huuhtua ruadamah .Hos vuoži hukkah mänöy , da toizena vuodena šuamma leibiä .
Da mäni hiän toizena piänä meččäh , kuado puuda hiän min lienöy da šytytti ne .Löydi pahalaizen kiärmehen da rubei šidä kangella tuleh tungemah , a pahalaine rubei pagajamah :
– Kuule šie , nuori poiga , elä pane milma tuleh , vielä mie šiula hyvyön luajin .
No kun pahalaine noin pagaji , poiga piäšti hänen .Mado šanou :
– Läkkä nyt miun muamon luoh .Hiän šiula palkan makšau , kun piäššit miun .
Lähettih matkuamah , mado iellä , poiga jällellä .Aššutah kuun , aššutah vuuven .Mado jo algo muah pujetteliuduo , šanou pojalla :
– Ruttoh tulemma miun kodih , muamo šiula andais midä ottazit .Šielä on kaikenmoista dengua .Elä ota niidä , kyžy vain yhtä šormušta , mi on muamon kiäššä .Šilma hiän ei košše .
No šiidä mänöy muah , poiga jälgeh .Mändih huoneheh , kaččou poiga – keški pertillä istuu hyvin šuuri da vanha akka .Akka šanou :
– Kačoppa , tulibahan venäläine šyödäväkši .
– Elä , muamozeni , šemmoista pagaja .
Hiän miun tulešta piäšti , – šanou mado .
– Ga midäbä hänellä tarviččou palkakši ?
– kyžyy muamo .
– Pidäy hänellä piäššännäštä dengat makšua , muiten mie olizin palan , – šanou mado .
Akka noužou , tuou värčin vaškidengua poijan edeh :
– Ota nämä .
– En mie ota näidä , andanet tuon šormukšen , žen otan .
– Sormušta mie en anna .
Da akka kandau hobieda värčin poijan edeh :
– Ota nämä .
– En ota mie hobeida näidä .
Andanet šormukšen šormešteš , nin otan , – šanou poiga .
– En anna šormušta .
Staruuha noužou da tuou värčin puhašta kuldua .
– Ota nämä .
– En , baabuška , ota .
Šilloin staruuha šelläškättä viškuau šormukšen kiäštäh .
– Ota ruttoh šormuš , kun vain kirbuou , – kergii mado šanuo .
Poiga hyppäi da šieppai šormukšen .
– Nyt šie midä tahtonet , žen šiula šormuš šuau , – šanou mado .
Da poiga läksi kodih aštumah .Oli jo männyn vuoži , kun oli koista lähten .Tulou kodih , luadiu tervehyön , kyžyy :
– Hyviingö elättä , ollahgo koira da kazi elošša ?
– Elošša ollah , – šanou muamo .
– Hyvä on , nyt , muamo , rubiemma elämäh .
Kuule , muamo , mäne šie čuarin tytärdä miula naizekši koziččomah , – šanou poiga .
– Ga midä šie , poigazeni , kun meilä ei ole midäi šyyvä , vet’ čuari paikalla tappau .
– Mäne , mäne , muamo , mie pien kaikešta huolen .
No muamo pani turkin piällä .On hänen turkissa paikka paikan piällä .Da lähtöy muamo čuarin tytärdä koziččomah .Muamo mänöy , šanou čuarilla :
– Miun poiga kun käški miula šiun tytärdä kozita , midä šie duumaičet ?
– Ga midäže poiga duumaiččou ?
Vuotahan , kun hiän šuannou ičelläh niin hyvän kojin , kun on miula , nin šiidä pagajamma , a miun kera ei pie šuuttie , vielä i piä pois lendäy .
Muamo mänöy poigah luoh , šanou :
– Čuari ando žemmoizen miäräykšen , što kun et šuane čuarin moista kodie , piä pois jouduu .
Muamo itköy , žuali on poigua .
– Elä šie , muamo , ni midä tuuži , rubie muata , mie dielot spruavin .
No muamo rubei illalla muata , a poiga mäni pihalla , viheldi šormukšešta läbi , i häneldä kyžytäh :
– Midä pidäy šiula ?
– Ga luadikkua talo kahta očkua parembi , kuin čuarilla .
– Huomenekšeh šuat že tulou .
Poiga mäni muata .Noužou huomenekšella , lcačotah – kodi on ieššä , šuurembi kuin čuarin .
– No nyt , muamo , lähemmä uudeh kodih , heitämmä tämän torpan .
Männäh uudeh kodih .Poiga tuaš šanou muamollah :
– Mäne , muamo , uuveštah koziččomah čuarin tytärdä .
Muamo šuoriuduu da mänöy .A iče čuari on jo kojin huomannun da duumaiččou , jotta täššä on jo pygälä , täššä poijašša .Staruuha tuašen mänöy čuarin luoh , šanou azien čuarilla .Čuari šanou :
– A tyttären annan , kuin hiän šuannou žemmoizen flotan da muut vehkehet , kuin miula on , muitein – piä pois .Miun kera ei pie šuuttie .
Muamo tuli poijan luoh , šanou , midä čuari hänellä oli ilmoittan .
– Elä , muamo , huolehi , huomeneš on ildua viižahambi , – šanou poiga .
Poiga yöllä viheldäy šormukšeh .Kyžytäh häneldä :
– Midä pidäy ?
– Ga hommuatta miun randoih da kojin ymbärillä žemmoizet vehkehet , kuin čuarilla .
– Muuda ei ?
Magua rauhašša , kaikki tulou valmehekši .
Tuli huomeneš , ga kaikki on luajittu , midä pidi .Tuaš työndäy poiga muamoh cuarin luo .A čuari iče jo nägi , jotta kaikki on tuldu , midä hiän käški tulomah .Tuaš muamo aštuu čuarin kojin luoh , šanou :
– Tuaš tulin šiun tytärdä koziččomah .
Čuarilla on mieli andua da ei andua .Paha andua kyžyjäakan poijalla tytärdä .Čuari šanou :
– Kun poigaš šuannou st’oklazen šillan miän kojista tiän kodih da st’oklazet kärryt , millä šidä myöten koista ajua , niin äššen annan tyttären .
Muamo mänöy itun kera poijalla šanomah .
– Elähän tuuži , muamo , rubie muata .
Huomeneš on ildua viižahambi , – šanou poiga .
Oldih hyö yön , ga huomenekšella on st’oklahine šilda da muut neuvotut valmehet .Poiga šanou muamollah :
– Mäne , muamo , vielä kerran čuarin luo , midä hiän duumaiččou .
Muamo mänöy da šanou azien .Čuari šanou :
– Ga nyt en enämbi muuda kekši , kuin luadie šuuret hiät .Šiula on ainut poiga , miula ainut tyttö .Mi šiinä ?
Da šiidä alettih häidä luadie .Kučuttih vierahie ulgomaida myöten .Da niin poiga algo eliä čuarin tyttären kera .Eletäh hyö enžin melgo hyvin .A naine že aina kyželöy mužikaldah :
– Millä keinolla šie täytit kaikki tuaton usloviet ?
Aina spraššivaiččou .
– Mie šiula kaikki omat tainossit šanoin , a šie miula olet rodnoi mužikka , a et šano .
Naverno et milma šuvače .
Mužikka duumaiččou : "Midäbä tuošta , šanon mie , kun hiän on miula rodnoi naine ".Da šiidä šanou :
– Miula on žemmoine šormuš , jotta šiih kun vihellät , nin tulou midä tarvičet .
Ruvetah hyö šiidä muata .Muatešša heittäy mužikka šormukšen pois , da venytäh muata .A čuarin tyttö duumaiččou : "Hos meilä on hyvä elämä , vain onhan miula parembie šulhazie , kuin kyžyjäakan poiga ".Mužikka kun uinoi , šilloin naine ottau šormukšen , viheldäy šiih : hänellä tulou parahoda .Naine istuoči šiih da läksi šormukšen kera .A izändä ei tiijä i midä , maguau vain .Nouži huomenekšella – kaččou , jo nyt on männyn šormuš dai moržien ."No nyt tuaš propal ", – duumaiččou hiän .
Ei hiän ruohi šanuo čuarilla , eigä i kellä .A čuari tiijušti , što tytär on kadon .Hiän mänöy poijan luoh , kyžyy :
– Missä on tytär ?
No poiga ei tiijä , midä vaššata .
– No jesli kahešša päiväššä et šua tytärdä tänne , nin tyrmäh panen .
Mäni kakši päiviä , ga poiga ei ni midä voi ruadua , da čuari hänen panou tyrmäh .Poijan muamo it’köy , koiralla da kazilla on žuali .Hyö paissah :
– Hiän miät šurmašta piäšti , razve myö händä eınmä voi pelaštua ?Meilä pidäy eččie že moržien .
A mih valdakundah mäni moržien , šai hiän žen aigah , što šinne ei laškieta koirie eigä kaziloida , šielä moržien varaji koirua .Tämän kun kazi da koira šuadih tiediä , hyö arvattih , kunne on moržien männyn , da niin hyö lähtiettih .Koira uiččou , kazi on šelläššä , a muamatat juoššah .Da hyö kuuluššettih , što moržien on männyn Norviegah .Da tullah hyö šinne Norviegah , a šielä heilä ei anneta liikkuo .Kazi šanou koiralla :
– Šie jiä tänne vuottamah , šiut , prijuateli , šielä paikalla tapetah .Mie kun olen pienembi da on kynnet , nin piäžen joga paikkah , a šiula on vaigiembi .
Da niin koira jäi vuottamah , a kazi läksi .Da niin kazi piäzi jälgeh žen kojin ymbärillä , missä čuari eli , da niin hiän šiinä nälläššä pyöriy kojin ymbäri , da kaččelou , mistä ois kaikkein paraš piäššä šiämeh .Erähänä piänä čuarin akka , puannun moržien , avuau ikkunan , a iče rubieu muata .Da niin hiän nouži ikkunašta šiämeh yöllä .Nällästä hiän tabai hiiren .Hiiri moliuduu :
– Elä tapa milma , vielä luajin hyvyön , mie tiijän , midä työ tiälä kävelettä : šormukšen piällä oletta tullun .Vain šidä että šua .A mie šaizin .Parembi šiula on milma piäštiä , mie šuan šormukšen .A kui šyönnet , niin iččeš tapetah dai šormušta että šua .
– No miula on näl’gä , šie šua kaikkie , midä pidäy .
– No ole huoletta .
Rubiemma nyt dieloloih .Kačo , tämä emändä tiälä pidäy šormušta šuuššah , eigä niin kuin tiän izändä – ikkunalla .No mie kun olen pikkaraine , nin mänen da pissän hännän hänen nenähuogomeh .Hiän kun hirnuou , šormuš lendäy lattiella , a šie kopperašti tavota šormuš da vuidi srazu ikkunašta pois .A mie mänen škuapan alla tahi pagoh .
Da niin hiiri kirboi pielukšella da työndäy händiä nenäh .Moržien kun hirnuo pačkuau , šilloin šormuš lattiella lendäy , kazi šen šieppuau , da šillä kerdua on pihalla , a hiiri pagoh vuidi .A moržien piäzi šelvilla , midä oli luadiudun , da algau karjuo , što kazi vei šormukšen , hiän nägi , kun kazi vilahti ikkunašta hypäteššäh .Kazi juokšou koiran luoh da šanou :
– Nyt meilä kiirehäizeh pois , pidäis piäššä .
– Piäžemmä , – šanou koira .
Kiirehäizeh hyö juoššah muamatka .Tuli vezimatka .Koira šanou :
– Anna šormuš miula , muiten en ota šelgäh .
– Ga šiula vet on harvat hambahat , kirvotat šormukšen .
– No et anna , ga mie lähen .
Dai lähtöy uimah .Kazi n’augumah :
– Annan šormukšen .
Koira kiändy järelläh , pani šormukšen šuuh , otti kazin šelgäh da läksi uimah .Uijah , uijah , jo ollah läššä kodirandua .Kačotah – nuottaveneh tulou heih kohti .Koirilla kun on taba haukkuo aina , nin hiän nyt haukkumah .Šilloin šormuš vedeh .
– Ga kirvotat šormukšen !
– karjuu kazi .
Rabaudu koira , ga šormuš on jo kirvonnun .
– No vot , mie šanoin , što kirvotat .
Nyt meilä ei ole kodih mänömistä .Izändä miät pelašti , a myö nyt emmä voi händä pelaštua .
Tullah hyö mualla , dai tulou šiih nuottovehki da ruvetah puhkuamah kaloja .
– Läkkä , skotina , väliämme šyömäh , – šanou kazi koiralla .
Dai männäh hyö joukon luo .Šielä heidä šilit’elläh da annetah totkua da ruodua heilä .Kazi ottau totkut , koira ruuvat .A on ylen šuuri haugi .Kazi kun rubezi totkuloida šyömäh , ga šielä on šormuš .Kazi ihaštu ylen äijäldi , kun šai šormukšen , dai ei šano koiralla .Nuottoveh ei heidä piäššettäis .A yöllä kazi šanou koiralla :
– Lähemmä izändiä tiijuštamah .
– No midä šiidä on hyödyö , – šanou koira .
Uidih hyö loppumatkan , koira vaibu kogonah .
– Šie šiinä issu , – šanou kazi , – a miula on šormuš .
Mie lähen izännän luoh .
Koira rubei kazie tavottamah .Vain midäže , hiän oli vaibun , a kazi kerrašša kivahti tieheš .Juokši , juokši kazi , da mäni tyrmäh , missä izändä istuu .Hyppäi fortočkašta šiämeh , ga šanou izännällä :
– Täššä on šormuš , šie pelaššit miät , nyt myö šiun .
Izändä otti šormukšen da pyrgi viijekši minuutakši pihalla .Händä lašettih , hos jo oli puolen čuassun piäštä miärätty tapettavakši .Mäni čieppilöissä pihalla .
– Kuččuot čuarie .
Tulou čuari .Poiga vihelläldi šormukšeh .Šamalla minuutalla čuarin tytär aštuu korablista pristaniella da tuattoh luoh .
– Kačo nyt , mistä hiän tulou .
Ruvettih hyö uuveštah elämäh , no poiga vardeiččou šormušta , štobi̮ ni ken ei enämbi šidä ottais , vain čuarilda pani poiga piän pois .
Оli ennen ukko da akka
Karelian Proper
Rugozero
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
[Волшебное кольцо]
Russian
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–