ВепКар :: Тексты

Тексты

Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | Статистика | ? Помощь

Tuttavundu

Tuttavundu

карельский: ливвиковское наречие
Коткозерский
Nuorižot tunnustutah toine toižen kele pruazniekkoin: talvel bes’odas, kezäl kižois. Himoittau tytöl kudaman brihan kele tuttavus luadie i mielištiä, häi työndäy toižen tytön brihalluo i kuččuu puarah. Ollou brihale tyttö mieldy myö, sit menöy puarah, a ei olletoiželluo menöy. Yhty brihua kučutah puolikymmen tyttyö.

Brihan vanhembat kačotah, keh työndiä ženihäkse (ženihöi toko ei omal nimel sanottu, sanotah "šittunenäkse", štobi ei virtyttiä da dieluo sportie). Vähä konzu kyzytäh poijal, ongo mieldy myö andilas.

Brihat i neidižet lähembäči tunnustuttih toine toižen kele konzu kusgi. Kezäl oli äijy pruazneikkua, kezäkižua. Syvyspuoleh vai proidii linnas suuri pruazneikku (8.09), tytöt palkattih bes’oduperti mittumalluogi leskellyö yksinäžellyö (Rubl’u d’engua annettih emändäle, a ken vedi i kartohkua, ken pelvastu, ken midä liišitti). Palkattih Äijähpäivässäh. Palku maksettih talves, iče tuodih čerodah karasinat, a ennepäi päriet (Pertis oli čikku, čikas paloi päre, a sen al oli proutivo hiilih niškoi). Poltettih i tuohustu. Kerävyttih kolme kerdua nedälis: toššarren, nellänpiän i pyhänpiän. Nedälil ainos oli ruado keräl. Loppuruohtindu kuožalis, eiga olgie tukku plet’oškakse. Ehtät tytöt huolitetah kezrätä, a briha, kudai mielištäy tyttyö, kuožalin rinnal ištuu da valvattau, pagižuttau. Puaksuh loppuh i tuli pannah: teriämbi tyttö piäzöy kezriämižes. Sitgi jo ištutaheze puarah i kukin laulussah ištutah. Bes’odan emändy puarois keriäy d’engat. Toižis hierulois brihat käydih pyhinpäivin.

(Bes’odois oli moudu ozuttua tabua. Ezmäine manieri oli lampan murendandu libo tuohuksien sammutandu. Sammatuksel Moisin Kat’as yheksä lampua podr’ad murendettih. Lampu pidi tyttölöil ostua. Konzu ku eulluh kus ostua, sit kai tahtastu pandih lampan pohjah da bl’udečkal lampua piettih).

A vie kerättih ad’vot pyhäkeskes. Joga tyttö tuou kaksi-kolme tyttyö i gul’aijah kaksi päiviä. Sit tulou i vakkibrihua. Tunnustah tyttö brihan kele i algau briha kävvä tytöllyö. Mielištetäh toine toštu i dielo roih svuad’bah päi.

Sygyzyl i talvel brihat kunne kačottih, sinne i bes’odah mendih, a keviäl bes’odoi myöte ei ole aigua kävellä. Puaksuh oli i muga: tuli brihale mieleh kozita tyttö, a tytöl oli toine briha, ga häi ei otkuažinnuh kerras: anna tullah koziččemah, mene en, a lembi nouzou.

Oli i muga: vuozin ainos yhtes oldih, a briha naibi muijal, sit sanotah: tytöl riihi palau, pidäy sammuttua. Tyttö käsköy sit kehittiä libo leskele, libo niistiele, libo lykkymieleližele. Muga hänen i igä menöy mielipuolehižen kele eläjes.

Puaksuh bohatat tytön vanhembat i brihale "pullo" annetah. Erähät vanhembat ei tahtota ni naittua, ni miehele andua omas hierus. Sanotah: "Susiedan kaimuat, a rodn’ua et näi. Loittožet kellot kuulužat ollah, sinne sulhažikse lähtietäh".

Знакомство

русский
Молодёжь знакомится друг с другом во время праздников: зимой на посиделках, летом во время гулянок. Хочется девушке с каким-либо парнем познакомиться и сделать так, чтобы он полюбил её, она пошлёт другую девушку к парню и просит (через неё) погулять с нею (в пару). Если парню девушка по душе, то пойдёт с ней гулять, а если нет, то пойдёт к другой. Бывает так, что одного парня с полдесятка девушек приглашают погулять.

Родители парня смотрят, к кому послать свататься Сватов (женихов), как правило, не называют своими именами. Их называют "поганые носы", (чтобы не сглазить да дела не испортить). Редко когда у сына спрашивают, по душе ли невеста.

Парни и девушки друг с другом поближе знакомились когда где приходилось. Летом было много праздников, летних гулянок. А к осени, как только в городе (Олонце) отпраздновали Богородицу (большой праздник), девушки нанимали избу у какой-нибудь одинокой вдовы (Рубль денег давали хозяйке, а кто приносил и картошку, кто лён, у кого что было). Избу нанимали до Пасхи. Плату давали сразу за всю зиму, сами они по очереди приносили керосин, а раньшелучину (В избе был светец, в светце горела лучина, а под ней был противень для горячих углей). Освещали и свечой. Собирались три раза в неделю: во вторник, в четверг и воскресенье. В будничные дни (на неделе) постоянно было рукоделие с собой: кудель льна на прялке или куча (нарезанной) соломы для плетёнок. Вечерами девушки торопятся прясть, а парень, который ухаживает за девушкой, сидит около прялки и жадно глядит (на девушку), (старается веселить разговорами). Частенько бывало, что в куделю бросали зажжённую спичку, чтобы девушка скорее закончила прядение. Потом уже и садятся вместе (в пару), и сидят до пения петухов. Хозяйка бесёды собирает деньги от пар. Парни из других деревень приходили по воскресеньям.

На посиделках была привычка "показывать характер". Первым делом разбивали лампу или гасили свечи. В Самбатуксе у Моисеевой Кати девять ламп подряд разбили. Лампу должны были купить девушки. Если негде было купить, тогда даже тестом затыкали дно лампы, и лампу снова ставили на блюдечко.

А ещё в рождественский мясоед собирали гостей (адьвот). Каждая девушка приглашает (к себе) двух-трёх девушек и гуляют два дня. Тогда и незнакомые ребята приходят. Познакомится девушка с парнем, и начнёт парень ходить к девушке. Понравятся друг другу, и дело пойдёт к свадьбе.

Осенью и зимой парни куда хотели, туда и шли на посиделки, а весной по гулянкам некогда было ходить. Часто бывало и так: пришло парню в голову сосватать девушку, а у девушки другой ухажёр. Она сразу не отказывает, пусть, мол, сватает, хотя сама знает, что и не пойдёт, но славутности прибавится.

Бывало и так: годами всё время вместе были, а парень женится на другой (в другом месте). Тогда говорят: у девушки "рига горит", надо погасить. Девушка просит тогда сосватать (себя) или за вдовца, или за убогого, или полоумного. Так потом и пройдёт её жизнь вместе с полоумным.

Часто родители богатой девушки парню дают отказ. Некоторые родители не хотят ни женить из своей деревни, ни замуж выдать в свою деревню. Говорят: "Соседа потеряешь, а родню не приобретёшь. Дальние колокола гулко звенят (слышимые), туда и свататься едут".