Тексты
Вернуться к списку | редактировать | удалить | Создать новый | История изменений | Статистика | ? Помощь
Pruasn’iekoista
Pruasn’iekoista
карельский: собственно карельское наречие
Ухтинский
Noo
.Petrumpäivä ol’i še , enšimmäin’i kešäpruasn’iekka .Šiitä lähetäh heinällä šinne .Joka ihmin’i joka talošta , joka talošta .Šiitä kakši ta kolme netäl’ie , tä n’el’l’ä n’etäl’ie toiset keyhemmät ruattih heinyä .Šiitä kačotah peltojah , joko alkau valmistuo , joko alkau valmistuo , ymbäri peltoja kävetäh .Kačotah , joko valmistu tämä kohta el’i eiko valmistun .Šiitä Iivanampäivä kun tul’i , šiitä kaikim peltuo l’eikkuamah ruvettih .Riihtä puimah .Kaikki riihtä puitih akat šielä yöl’l’ä .Ta kalua pyyvettih , kaikkie kun staraiččivuttih , jotta vain to šais’ el’inkeinuo talvekši kaikilla , pit’i t …šuaha .Lehmil’l’ä heinät šuatih , joo .Ni nyt pitäy šuaha ihmisil’l’ä kalua hyviin šuaha , ta hyvyä ku tullou , jotta tul’is’ kaikilla hyvin .
Šiitä lähetäh toko , männäh šiitä , Pohročalla mäntih Jouhkol’ah šiitä , enšimmäin’i Pohročč ol’i täššä , Čikšašša .Šiinä oltih Čikšašša enšimmäin’i Pohročča .Šiitä , n’el’l’ä netäl’ie män’i , šiit ol’i Jouhkol’am Pohročča .Šiitä oltih šielä , Pohročalla Jouhkol’ašša tuaš pruasnuitih , šielä häitä pijettih kahet-kolmet .Miehellä män’i , kakši-kolme henkie män’i miehellä šielä Jouhkol’ašša toko kaikičči joka vuoši .Myöki kun ol’i miun čikkoki män’i šielä , Jouhkol’ašša Pohročalla še n’iin .Ja šiel ol’i joka aika n’iidä , šiidä tuaš tuu ...
Oltih vähä aikua šielä n’i ollah , ka šiidä tulou tuaš Iivanampävä .Šiidä lähettih Šuomeh .Iivanampäivänä Šyyš-Iivanampäivä še ol’i , Šyys-Iivanampäivä .Šiitä lähettih Šuomeh šiitä .Šiitä männäh , potakat kaivetah , riihet puijah , isännät lähetäh Šuomeh šiitä .Naiset jiähäh kot’ih vain .Šiitä ne naiset šielä .Joku .N …jiäy moušot kasakk otetah , el’i ken kaččo šillä naisella apulaisekši , kun on pohaat’inat , a ken ol’i keyhä , še nain’i iče šielä ruatau konša mis’s’äki , tois’illa mänöy kasakakši še is’äntä , tä šem pit’i iččeh ruatua kaikki .E .., ei auttan n’imitä .
No šiidä kun , el’ettih šidä jo n’iin äijä , jotta jo talvi alkau kohta tulla .Šiidä tulou Roštuom pyhä , šiitä Roštuo tulou .Šiitä Rostuon jälkeh tuaše ollah šiidä tulou Vierištä , suuri pruasn’iekka .Šiitä ol’i ves’iris’t’i .Tuošša , kiriköl luona .Šiitä hypättih veteh šiitä , ja šiinä nossettih šuurilla hantuukiloilla .Še ol’i kymmenem metrie hantuukit , šivottih ken kipienä ol’i .Jiäkšetettih , jotta veteh , jotta nyt .Nyt tämä on veještä tullun , nyt pitäy tämäki , hyppäyttyä veteh .Šiitä še hyppäi veteh tä män’i kirikköh n’iim märkänä , pappi šiitä mol’i hänellä ne , jotta nyt paren’is se kaikkin’eh .No n’iin hän tuota parenou miki mäššäh [?] täi šiitä hiän tuaš .
Ollah šiidä tulou Äijäpäivä .Šiitä heilä kun že talvi mänöy , Äijäpäivä tulou , šiitä hyö šitä pruasnuitih .Oikem pa …hyvin .Še ol’i oiken šuuri pruasn’iekka , kolme prua …pruasn’iekkua pijettih aina .Šuor’ittih hyvin , sriäpittih hyvin .Še šuuri pyhä ol’i kokonaista šeiččemen netäl’ie , ei šyöty maituo , ei šyöty voita , ei mitänä muut kun , kalua ta šiitä šiemevvoita , ta potakkua , ta šemmoista kaikkie muuta šyötih , a maituo ei annettu , ku lapšellaki kolmeh vuoteh šuat’ev vain .Kolme vuotta kul lapši täytti , maituo ei annettu šiinä šuurešša pyhäššä .Šeiččemen netäl’ie ei lapšella annettu maituo , muuta kun aiviv vain , šemmoista , mämmie luajittih , šavarn’eita luajittih , ruisjauhošta šitä kaikkie , n’iitä vain šyötettih tä potakkua , ta hautua , ta kem mitä kalua , šemmoista , kaikellaista muuta ruokua , vain ei tuota maituo .Šit ei annettu kyl’l’ä .Noo šemmoset ol’i pruasn’iekat ennein kaikilla rahvahalla šitä .
Roštuošta šanokkua vielä .
Ka , no , Roštuošta , Roštuom pruasn’iekka ol’i še hyvä n’iise , sil’l’ä kyl’l’ä , kolme pruasn’ikkua pruasnuitih n’i Roštuota .Še n’iin oiken käytih kuntelomah , Vierissänkeški kun tuli , kuntelomah käytih , otettih istuuvuttih lumeh .Ta šielä kunneltihki , mitä kuuluu , eikä šielä toisinah kuulun’ n’imitä , kerran n’i mie män’in .N’i šiitä , mieki män’in kerran .Šiidä kuul’im mie šev verraj , jot män’imä , n’i kuntelemma .Šiel ol’i n’iemi meilä , ei n’iketä el’än .Kun šil’l’ä n’iemellä n’iin srojitah , n’in srojitah n’i taluo ta šanotah otta , taluo pitäy srojie , täššä talou tulou .Ta vel’imieš tul’i armeijašta , ja n’iin še talon sroji šiihi .Šiitä šemmos’ie n’iitä ol’i kaikkie ennen .Noo .No en t’iä .
Mitäpä vielä kuul’ija ?
Ka mitä ?Konša kelläiki mitä kuuluu , ei šitä kaikilla yhemmoista , käytih , en’ t’iijä , kaikkie mäne muis’s’a .Kel’l’ä kuuluu hyvyä .Kel’l’a kuuluu pahua .Vierissänkešellä aina tuhkua šieklottih ja kaikkie šiidä vielä .Ja kellä tulou hyvä mieš , n’i še , tulou šuappuajalašša talluau , a kellä tulou keyhä mieš , še vičalla lyöy šen , tuhkan kaiken .Vot šemmoz’ie ol’i ennen n’iitä , posloviččoja , šemmos’ie posloviččoja , vot .No emmä t’iijä , mitä häntä nyt muuta .
… kellä pit’i šinä vuotena miehellä männä , n’i mitä še , še näki ?
Še ol’i , še näki tuota konša , še käkie kukutettih kevyäl’l’ä täššä .Noo .Šil’l’ähän käkie kukutettih ta laulettih , jotta ”kuku kultan’i käkön’i ”.Noo .Šillähän šeki , šitä käkie kukutettih šiidä , käki kun kukkunou , n’i šiidä šinä vuotena mänöy , a kun ei kukkune tai ei n’i mäne .
A jesl’i kun kuolomakše ?
A kuolomakše ei kukutettu , ei n’ikonsa …ja kačottihhan ne t’inaveteh , t’inua valettih Roštuon tädä , ei , Uutena Vuotena , uutta… , uu …Uutena Vuotena t’inua valettih , kačottih t’inah .Kel’l’ä mityttä , tulouko šulhan’i el’i mi , šiitä käytih hevoista vejettih .Korennošta piäl’l’ičči kolahuttauko jalan ne , on še .Šemmoist ol’i kaikemmoista .Noo .Šiitä , hevoista vejettih …tallista .Näin no korento pantih , se millä vettä kannettih korvo , šemmon’i kahen henken kannettih ennen .Noo .Še , jotta kolahuttanou enšimmäisej jalan , šinä vuotena mänöy tytär miehellä , tyttäret vejettih , a kun ei kolahuttane , n’i ei n’i mäne .Še tuaš šil’l’ä vuuvella jäi .
Šiidä t’inua kuv valetah šielä , t’inavejellä käytih kuntelomah ta kačottih t’inaveteh , jot nägyygö šielä miehen kuvua ?Ei näkyn eigä i kuulun , kell ei männyn , a ken näki n’i , kaikki valottih , kun nähtih šiitä še .Näki mon’ieš , šielä näki .No , šemmoišta n’iit ol’i ennen kaikemmoista , šitä kyll ol’i .
Aital lukkuh käytih .Vot i , tuola , ennev vanhah šielä miäm muamo mainičči .Vot kun mändih aital lukkuh kuntelomah Vierissänkešellä , mäntih .A tyttäret še lähetäh kuntelomah , yks’i poik ol’i šemmon’i , oikev vil’l’imäin’i , šanou , jotta ičekšeh ajattelou : ”Mie lähen aittah nyt , tä šiitä kuut’es’iuvun hoš jotaiki šillä poo …tyttärellä ”.Mänöy vel’l’i .Šielä tyttäret kuullah , kul’ l’ihua l’eikkuau , d …l’eikkuau , l’eikkuau , l’eikkuau l’ihua da noo .Kaikin kuullah , n’iitä kolme tytärt ol’i .Tulou po …vähäsen aijam piäštä : ”Mängyä pois tyttäret , Lukka ol’ l’ippahah l’eikattu ”.Še ol’i l’eikattu , ta i še ol’i totta .Noo .Še Vierissän akka l’eikkai šen .Noo .N’i emmä t’iijä , poh snajut .Mihän on , mistä myö t’iijämmä , ga vai , vaim mainittih šita .Miäm muamo main’ičči , jotta ”še ol’i totta ”, šanou otta , še ol’i l’ienöyk ken šel’ l’eikannun ei muut , vaim mi l’ienöy l’eikannun , ka še l’eikattih šiitä .Ja ol’i šanon , jotta ”mänkyä pois tyttäret , Lukka ol’ l’ippaha… ”, t Lukkua eččimäh männäh , kä l’ihana l’ippahašša ol’i .Noo .
A täštä , Troičča vain Stroičča …täštä vielä šano .
No Troičča , Troičča , noo .Troičča on .Še on n’iis’e , hyvä pruazn’iekka , tiälä käytih toko tä käytih tuola i .Ne tuola , Alajärveššä Troičalla tai n’iisi , a pruasn’iekka še n’in .Šiinähäm pominoijah kaikičči näitä pokon’n’iekkoja ennenki no , noo .Mol’ittih Jumalua .Še n’iin .Ta pomintkua annettih toisillah , näillä vanhoilla ihmis’illä ta kaikki .No .Annettih n’i vuatetta , kellä annettih šankie , kakkarašta l’ähtien kaikki sriäpnyä annettih , vakat täyteh annettih .Annettih rahua , ken anto viis’itoista kopeikkua , ken anto kakšikymmentä kopeikkua , šillä vanhalla akkasella .Ken anto čäijyvos’minan , kem miki !Ei sidä ollum miäryä , jotta kem min antau .Sil’l’ä keinon ne ennen tätä Troiččua pruasnuitih .
A käytihkö näin kalmismualla ?
Oi !Käytih , puitt ei käyty , joka paikašta käytih viel’ä .To kenel’ l’ienöy tiältä šukulais’ie tois’istaki kyl’istä , šattun guolomah tänne , n’i kaikki käytih , oi !Tämä Uhut kävi ilmasen ikäh .Kolme pruasn’iekkua , ei vielä yks’i ollun .Kolmena pruasn’iekkana käydih kalmis’mualla kaikičči .
Mitä hyö šielä ...?
Ka mol’ittih vain , noo , näin kumarreltih tä ris’s’ittih šilmie .
A šyötihkö ta juotih šielä ?
Ei !Ennen ei kalmis’mailla .Kot’ih tultih , murkinat laitettih .Šiitä šyötettih rahvašta , kev vail’ l’ienöy tullun .Joka ainutta .Šil’l’ä keinoin
Pruasn’iekoista
карельский: собственно карельское наречие
Ухтинский