VepKar :: Texts

Texts

Return to review | Return to list

Evakuacain doroguoidmüo

history

June 05, 2020 in 09:21 Нина Шибанова

  • changed the text
    – Kui siid lähtitte evaku(acaih kunn ajelitte da kui lähtitte? Kouz voine zavodiiheze siid oli, kačo, minun lapset lähtedih ende Priäžäh. Lapset itketäh: ”Oi, bombiu, ül’en äijäl, oi mama minä lähten! oi, mama minä lähten iäres”. Val’a dai Šura, dai kai lähtedih minul. An’a tuli ottamah Priäžäh. Minä d’iäi starikan ker kahtei. Nu, la d’o kačo, siid ei tüötä, okopoile tüötäh da kai rahvahid. Minul lehme da kai, azetamme heinät, kävümme niitämmäh. Sit ku pul’em’otte... samol’otte tulou belovard’eiskuoi vai entiä miituine sigä, nu, nemeckuoi, naverno, ambutah, ka ni ed, meččäh sadan kierat päiväs nel’l’udelen. ”Oi, Paušši, läkamme müö kunnatahto iäre.” - ”Emme lähte d’o, olgah, sanou, vuota nügü - olemme vie vähäižen”. Raiispolkomaz ruadau, ka kunna lähted da kai. Akat sanotah siid: ”Ojojoi, viego meid otetanneh vai ei...” Nu, siit sos’etka rindal sanou: ”Ka, oi, krasnarmeiskuoit, sanou, korvat püštütännöu, ei Priäžät oteta ni kunna da ni midä”. Minul paha mieli, minä sanon: ”Hoi, Paušši! Kai la rahvaz ombelzutetah kengäd da kai, ka azugamme la müö hot’ kengät”. ” Ei pidäu, sanou, kenge, ni kunna emme lähte, sanou, ei ajeta sanou meit”. Liza iäres raz mäni d’o. Ka davai d’o Präkäz oli štaabe se, vai viške miidne lienöu krasnarmeiskuoi. Net ostupaitah kai, d’o külät sigä granicaispiäi pagetah, minul lapsid ielo. A häi ni midä sanou: ”Davai vai mužikat... l’äkämme müö verkole”. Kävüi, kalat suau, d’o bombiu Priäžät, ikkunat pakutah ned nämäd siit kai midä. Erähän päin tul’d’ih: ”Akuirovaca, za dva časa sobiraca, sanou, štobi iäre sanou d’o kai!”. Meil lapsid ielo. Kaks päit kolme emme voi mašinah puuttui. Nakonec, puutuimme. Minä pereživaičen: lapsed oldah lidnaz, dai nügü perehez eriže dai kai. Tulimme lidnah. – Lehmän kunnabo panitte? Lehmän emme ottanu, keräle zdaičimme, ni dokumentuoid emme voinu ottada. – Kunna? M’asokombinaitah, sinne gosudarsval. I dokumentoid, da ni midä emme ottanu sinnä, olgah... Lähtimme. Ajamme lidnah, kem mil’g ajetah, keengi külässuai traktoruoil, heboloil kai, siid matkatah, akuirovaitah rahvahit. Tulimme lidnah. Meil’ vie vahnin tütär se An’a lidnas lapsiden ker ei lähtenü. Sii müö lidnaz üöm magažimme, da baržale da Arhangel’skah meit posadittih, lähtimme sinnä ajamah Vit’egrihpiäi. Ajamme, kaheksatoš päid ajuoimme domesta, kuni olimme häi ainoz vai... emm ole d’o enämbäl i kaheksatoš päid ajanu. Kuzgi vedetäh traktoral, kuzgi muga mänöu se kaater vedäu. Kuzgi šl’uzid muretah, siid vai olemme siga nečil’. Mil sil t’eplohot sudnal vai olemme, nu baržuoil. Baržuoil meid vai vedetäh. A siit tuodih meit Sookolah, da davai siid elädä da olda Sookolas... ei vie meit pandih Sokolaspiäi peresadittih toižeh da siid ajuoimme poojezdal. Siid N’andomah tulimme, N’andomaspiäi meit kedä kunnagi. D’oku vihmuu, vilu... lomuiden ker, vahnembal tüttärel lapsi, da minul kolme ned, nu vie kai podroskad da kai. Siid davai mašinah. Siid viedih sinnä N’andomaspiäi kilometrid viiškümen vai kuuskümen miittumah liennou.... Nu, entiä miitumah sinnä küläh viedih da kai. Nu, siit sigä davai müö el’ädä da kolhozah ruaduoimme da olimme. Da siid lähti minul, mužikke sinnä trutarmäih. Siit trutarmäih sinnä häi lähti, müö d’iäimme sih Arhangel’skah, tütär oli učit’el’n’icannu. Nu lapset školah kävüttih. Siid vävüt sidä ruanittih ku voinal, häi sanou, tulem minä Arhangel’skah. Tütär sanou se minun: ”Älä tule, müö tulemme sinnä Kiirovah, mäne Kiirovah. Ehki kinoh kävümme, sanou. Täs ej ole ni midä, sanou”. Nu voinanaiga midä on, eigo karasinad, eigo midä. Lučinkal siit keitämme, paštamme, halgot tuodah da lapsit kačomme da kai. Lähtimme vie müö Kiirovah. Lähtedez ukko sanou mille: ”Ka, tütär, lähtet, ka älä d’iätä minun perehte, sanou, ota kunna keräle lähtet”. Minä en lähtiiz, muga sih d’iäimme Arhangel’skah da kai, anda tuldah loitoks k ajelitte, lapsed: ” Oi, mama, läkkä! Hoi, mama, läkkä!”. Müö Kirovah lähtimme, voinan aiga doroguois paha. Siid meil’ sinnä kai kaimažimme, sobad otettih da kedä midägi da, kedägi müöimme da kedägi vajehtiimme. Odva müö puutuimme, da odva hengih piäzimme, odva omale muale d’ärilleh tulimme - gor’ad min nägimme sen voinan aiga ka ni sanoda malttada eisua. Dai nel’l’äi, viidei minun perehez oldah armiis, kaikkid žiäli. Štobi meit oma muale, ku d’ärilleh Petrouskuoih. Nu siiten tirpimme sigä, tirpimme da kai goruiimmokseh, druk - Petrouskuoi oslobodittih. Ka müö emme tiedä kunna pidäu mändä ihastuksis, ihastuksis olemme Petrouskoi slobodittih. Siid vähäižen olimme, da d’ekabr’al kodih tännä Petrouskuoile minä tulin kahten lapsen ker, nuorimman poigan ker da tüttären nuoriman. Tulimme Petrouskuoile: ”Vie po mesta rabotam, kus ken ruaduoi, rajonih d’ärilleh tüöndämme sinnä”. Siid meit mašinah da Priäžäh tuodih da kunna mänet mašinal. Sit souhozah minä d’ärilleh vie ruadamah, vähäižen ruaduoin kuni piästih poigad da ukod da kai voinil, da siit kačo hüö oslobodiliz’ voinal. Tul’d’ih da müö lidnas siid elän. Da starikke sih kuoli, nügü elä midä maltat. (d’atkopagin) – Nu kuibo kird’aižen polučitte St’epanaspiäi? Naverno siihäi kouz ruanittih. Augustal kird’aižen polučii, d’o kačo tuattah lähti sinnä trutarmii da kai ka. Nu soberitaheze, soberitaheze, minä sanon: ” Oi, emme d’o lähte da kai, olgamme täs”. - ”Läkät, sanou, minä teid en d’iätä. Ku tata sanuoi, älä minun perehte d’iätä, minä, sanou, dolžen siid ottai”. Em voi lähtäi, vie päčil olen muga tuskiččemo siit, en tahto lähtäi sinnä. Lapsed nuorembat sanotah, se Val’a da Šura: ” Mama, läkämme, eikä müö tännä d’iämme ka mäntiä kunna puutumme, bombitah da kai läkämme”. Nu, l’ähtimme. Davai lomut keräžimme kai, sit venehel vieimme poikki d’ärves. Meil andettih hebo viedä vähäine lomukulut siitka kolhozaspiäi andettih, štobi N’andomah viedä lomut, a meil on vie. – A midä lomut oli? Ka čobodanuoiz vähäine sobat, muud ni midä. – Da. Nu, et häi kaikkid ota. Nu, siid müö poikki d’ärves sinnä ajuoimme, mänimme, vuotamme, vie hebod vuotamme. Hebo se tuli, ei l’ähtenü. Kuz liennou se Šura käveli, sanou: ”Minä löudin traktoran, läkät traktoral!”. Nu müö traktorah ištuimo, mänimme sinnä traktorah. Oli mašin ombeltau se šveinuoimašin da čobodanat kaks vai kolme lienou, vähäine siid l’eibäd dorogah da lapsi se Val’a pieni i Gen’a pieni. Lähtimme, ajuoimme, ajuoimme. – A milbo, trak..? Traktoral, puččid oli traktorah pandu. – Povoske vai? Moine povo, eei... avunaine moin azuttu suuri pitke lauduois. Sigä pučit. Meid ištutti šooferi, ajamme hüvä miel’es: seičas la N’ändomah puutumme. Ni puoleh matkah emm ajanu, ajuoimme ajuoimme mägeh sigä. Traktor midä liennou, häi buksuiškanzi vai midä ei voi mäges – heittäu, d’ärillehpiäi heittäu. Siiriči ajau šooferi, sanou: ” Hoi, sinä, traktoriste! Tahtodgo elädä vai türmäh puuttuda tahtot? Panit pasažiruoit, sanou, kačo, sanou, d’ergaiu. Vid’ mi rodineh, ka sinut sanou tapetah sanou”. Siid müö lähtimme sig iäre pučispiäi, ehtiimme vai lähtäi, d’ernii kieran toižen - hospodi ku trähniu häi pučid muah! Dai meil mašin se šveinuoi muah, dai se mureni dai kl’ejonkad meil obl’eičči dai kai. Nu midä? Siid ajau tühje mašin, kapustuoiden ker ajettih. Siid tütär se Anni-tütär otti Gen’an, Šuran dai nečen Val’an, a minä sih d’iäin lomukuluiden ker Eende Ber’ozovat sih dorogale: ed d’iätä. ”Lomuiden ker, sanou, en ota nu”. Davai müö üön olen siid dorogal, vai ainos traktorat kohendau da pučiid kohendau, nu, nakonec kohenzi. Siid müö Ber’ozovah sinnä puoleh matkah puutuimme, tulimme, hot’ la minut t’üö viegäd la Ber’ozovassuai. Puutuimme sih Ber’ozovah. Siit tütär minun dai lapsed dai kai. A Liza-tütär lähti vie lomuidenker sinnä, N’andomah. Olimme vähäižen, ajau kapustoiden,ker mašin. ”Davait’e tarikatoz neččih, d’o meid ei ota šooferi se pučile piäle, nu, traktoriste”. Müö davaimokseh vojennuoid vedetäh sinnä N’andomah kapustuoit. Sanov: ”Voinette ištuda, ka läkat, sanou”. Ištume nu müö seičas sinnä, mašinale piäle kapustuoile piäle ištumokseh, ken kuzgi ken kedägi pidättäu. Tütär pidäu last üskäs tošte pidättäu kädel, štobi eilükäidäiš, helmat hambaskeski ajamme. Siit piäzimme müö N’andomah kaikin odva puutuimme. Siid N’andomah mänimme, hänele dokumentuoid andeta vie ei. Hänel oli sigä ukon, vel’l’en akke, vot sih azetuimme müö. Häi oli nečis remesl’ennuoiz učii... remesl’ennuoiz učiliššaž oli zauhozannu. Sih müö hänel’l’öh azetuimme kaks üöd olimme. Ej andeta An’ale dokument, An’ale se andetah dokumentat raikomaspiäi, ka meid ei piästetä, sanou - toine s’emje on. ”Nu, sanou, minä ükskai en rubeda täh, ras sanou lähten ukolloh siit sanou ni midä...” Siit hänele: ”Aja Arhangel’skah. Rozrešittaneh sanou ka, andetanneh dokumentat sanou, ka ota pereh keräle”. Siid bomb’oškas, häi Arhangel’skah lähti sinnä, siid vie tuatalloh oli siga okopuois üön. Da siid Arhangel’skah mäni, da hänele rozrešenii sigä andettih. Nu da siid d’ärilleh, d’o nügü lа midäbo pidäu la ajada. Nu, siid müö kojekak sinnä pojezdah ned mänimme sinnä da ištuimo häi, sanou, ka, mama nügü: ”Aja, spokoino, sanou, nügü mestassuai. Ka mida mestah, ajad?”. Et piäze. Azutah peresatkat, muut peresatkat. Siid d’o müö sinnä ajuoimme - igässäh enzikieran ajat pojezdas, ka mäntiä, kunna viedäh. Nu, ajamme sinnä. Siit emmušta, Bui... ei Buje olnu, vai entiä miituin oli stancii, siid meil azuttih peresatke. Nu viedih sinnä, kuz lapset, komnatuois oldah, deckuoih komnattah, ned minunlapsed ned dai An’an lapsi se dai hüö lähtedäh sinnä stolovuoih. ”Lähtemme, sanou, kävümme bazarile ongo sanou leibäd libo midägi voimego ostai”. A akuirovannuluoil andettih, kunna mänet ka moižet talonat, štobi stolovuoiz murgin poluččida da kai, nu mänimme. Lähtedih lidnale. Kodvaine proidii, tul’d’ihhäi - sigä sumkke leibät tuodih: ”Mama, nu, sanou, älä itke, süö sanou lapsiden ker leibät”. -” Ka kuz la t’üö otitte, etteg ehki vargastannu?” - ”Emme, mama, vargastannu muga sanou suaimme nu, nügü, sanou, lähtemme obedanpiäle, suppad da kai andetah”. Ka siid müö niilüöil leibil i piäzimme Kirovah.

June 05, 2020 in 09:20 Нина Шибанова

  • changed the text
    – Kui siid lähtitte evaku(acaih kunn ajelitte da kui lähtitte? Kouz voine zavodiiheze siid oli, kačo, minun lapset lähtedih ende Priäžäh. Lapset itketäh: ”Oi, bombiu, ül’en äijäl, oi mama minä lähten! oi, mama minä lähten iäres”. Val’a dai Šura, dai kai lähtedih minul. An’a tuli ottamah Priäžäh. Minä d’iäi starikan ker kahtei. Nu, la d’o kačo, siid ei tüötä, okopoile tüötäh da kai rahvahid. Minul lehme da kai, azetamme heinät, kävümme niitämmäh. Sit ku pul’em’otte... samol’otte tulou belovard’eiskuoi vai entiä miituine sigä, nu, nemeckuoi, naverno, ambutah, ka ni ed, meččäh sadan kierat päiväs nel’l’udelen. ”Oi, Paušši, läkamme müö kunnatahto iäre.” - ”Emme lähte d’o, olgah, sanou, vuota nügü - olemme vie vähäižen”. Raiispolkomaz ruadau, ka kunna lähted da kai. Akat sanotah siid: ”Ojojoi, viego meid otetanneh vai ei...” Nu, siit sos’etka rindal sanou: ”Ka, oi, krasnarmeiskuoit, sanou, korvat püštütännöu, ei Priäžät oteta ni kunna da ni midä”. Minul paha mieli, minä sanon: ”Hoi, Paušši! Kai la rahvaz ombelzutetah kengäd da kai, ka azugamme la müö hot’ kengät”. ” Ei pidäu, sanou, kenge, ni kunna emme lähte, sanou, ei ajeta sanou meit”. Liza iäres raz mäni d’o. Ka davai d’o Präkäz oli štaabe se, vai viške miidne lienöu krasnarmeiskuoi. Net ostupaitah kai, d’o külät sigä granicaispiäi pagetah, minul lapsid ielo. A häi ni midä sanou: ”Davai vai mužikat... l’äkämme müö verkole”. Kävüi, kalat suau, d’o bombiu Priäžät, ikkunat pakutah ned nämäd siit kai midä. Erähän päin tul’d’ih: ”Akuirovaca, za dva časa sobiraca, sanou, štobi iäre sanou d’o kai!”. Meil lapsid ielo. Kaks päit kolme emme voi mašinah puuttui. Nakonec, puutuimme. Minä pereživaičen: lapsed oldah lidnaz, dai nügü perehez eriže dai kai. Tulimme lidnah. – Lehmän kunnabo panitte? Lehmän emme ottanu, keräle zdaičimme, ni dokumentuoid emme voinu ottada. – Kunna? M’asokombinaitah, sinne gosudarsval. I dokumentoid, da ni midä emme ottanu sinnä, olgah... Lähtimme. Ajamme lidnah, kem mil’g ajetah, keengi külässuai traktoruoil, heboloil kai, siid matkatah, akuirovaitah rahvahit. Tulimme lidnah. Meil’ vie vahnin tütär se An’a lidnas lapsiden ker ei lähtenü. Sii müö lidnaz üöm magažimme, da baržale da Arhangel’skah meit posadittih, lähtimme sinnä ajamah Vit’egrihpiäi. Ajamme, kaheksatoš päid ajuoimme domesta, kuni olimme häi ainoz vai... emm ole d’o enämbäl i kaheksatoš päid ajanu. Kuzgi vedetäh traktoral, kuzgi muga mänöu se kaater vedäu. Kuzgi šl’uzid muretah, siid vai olemme siga nečil’. Mil sil t’eplohot sudnal vai olemme, nu baržuoil. Baržuoil meid vai vedetäh. A siit tuodih meit Sookolah, da davai siid elädä da olda Sookolas... ei vie meit pandih Sokolaspiäi peresadittih toižeh da siid ajuoimme poojezdal. Siid N’andomah tulimme, N’andomaspiäi meit kedä kunnagi. D’oku vihmuu, vilu... lomuiden ker, vahnembal tüttärel lapsi, da minul kolme ned, nu vie kai podroskad da kai. Siid davai mašinah. Siid viedih sinnä N’andomaspiäi kilometrid viiškümen vai kuuskümen miittumah liennou.... Nu, entiä miitumah sinnä küläh viedih da kai. Nu, siit sigä davai müö el’ädä da kolhozah ruaduoimme da olimme. Da siid lähti minul, mužikke sinnä trutarmäih. Siit trutarmäih sinnä häi lähti, müö d’iäimme sih Arhangel’skah, tütär oli učit’el’n’icannu. Nu lapset školah kävüttih. Siid vävüt sidä ruanittih ku voinal, häi sanou, tulem minä Arhangel’skah. Tütär sanou se minun: ”Älä tule, müö tulemme sinnä Kiirovah, mäne Kiirovah. Ehki kinoh kävümme, sanou. Täs ej ole ni midä, sanou”. Nu voinanaiga midä on, eigo karasinad, eigo midä. Lučinkal siit keitämme, paštamme, halgot tuodah da lapsit kačomme da kai. Lähtimme vie müö Kiirovah. Lähtedez ukko sanou mille: ”Ka, tütär, lähtet, ka älä d’iätä minun perehte, sanou, ota kunna keräle lähtet”. Minä en lähtiiz, muga sih d’iäimme Arhangel’skah da kai, anda tuldah loitoks k ajelitte, lapsed: ” Oi, mama, läkkä! Hoi, mama, läkkä!”. Müö Kirovah lähtimme, voinan aiga doroguois paha. Siid meil’ sinnä kai kaimažimme, sobad otettih da kedä midägi da, kedägi müöimme da kedägi vajehtiimme. Odva müö puutuimme, da odva hengih piäzimme, odva omale muale d’ärilleh tulimme - gor’ad min nägimme sen voinan aiga ka ni sanoda malttada eisua. Dai nel’l’äi, viidei minun perehez oldah armiis, kaikkid žiäli. Štobi meit oma muale, ku d’ärilleh Petrouskuoih. Nu siiten tirpimme sigä, tirpimme da kai goruiimmokseh, druk - Petrouskuoi oslobodittih. Ka müö emme tiedä kunna pidäu mändä ihastuksis, ihastuksis olemme Petrouskoi slobodittih. Siid vähäižen olimme, da d’ekabr’al kodih tännä Petrouskuoile minä tulin kahten lapsen ker, nuorimman poigan ker da tüttären nuoriman. Tulimme Petrouskuoile: ”Vie po mesta rabotam, kus ken ruaduoi, rajonih d’ärilleh tüöndämme sinnä”. Siid meit mašinah da Priäžäh tuodih da kunna mänet mašinal. Sit souhozah minä d’ärilleh vie ruadamah, vähäižen ruaduoin kuni piästih poigad da ukod da kai voinil, da siit kačo hüö oslobodiliz’ voinal. Tul’d’ih da müö lidnas siid elän. Da starikke sih kuoli, nügü elä midä maltat. (d’atkopagin) – Nu kuibo kird’aižen polučitte St’epanaspiäi? Naverno siihäi kouz ruanittih. Augustal kird’aižen polučii, d’o kačo tuattah lähti sinnä trutarmii da kai ka. Nu soberitaheze, soberitaheze, minä sanon: ” Oi, emme d’o lähte da kai, olgamme täs”. - ”Läkät, sanou, minä teid en d’iätä. Ku tata sanuoi, älä minun perehte d’iätä, minä, sanou, dolžen siid ottai”. Em voi lähtäi, vie päčil olen muga tuskiččemo siit, en tahto lähtäi sinnä. Lapsed nuorembat sanotah, se Val’a da Šura: ” Mama, läkämme, eikä müö tännä d’iämme ka mäntiä kunna puutumme, bombitah da kai läkämme”. Nu, l’ähtimme. Davai lomut keräžimme kai, sit venehel vieimme poikki d’ärves. Meil andettih hebo viedä vähäine lomukulut siitka kolhozaspiäi andettih, štobi N’andomah viedä lomut, a meil on vie. – A midä lomut oli? Ka čobodanuoiz vähäine sobat, muud ni midä. – Da. Nu, et häi kaikkid ota. Nu, siid müö poikki d’ärves sinnä ajuoimme, mänimme, vuotamme, vie hebod vuotamme. Hebo se tuli, ei l’ähtenü. Kuz liennou se Šura käveli, sanou: ”Minä löudin traktoran, läkät traktoral!”. Nu müö traktorah ištuimo, mänimme sinnä traktorah. Oli mašin ombeltau se šveinuoimašin da čobodanat kaks vai kolme lienou, vähäine siid l’eibäd dorogah da lapsi se Val’a pieni i Gen’a pieni. Lähtimme, ajuoimme, ajuoimme. – A milbo, trak..? Traktoral, puččid oli traktorah pandu. – Povoske vai? Moine povo, eei... avunaine moin azuttu suuri pitke lauduois. Sigä pučit. Meid ištutti šooferi, ajamme hüvä miel’es: seičas la N’ändomah puutumme. Ni puoleh matkah emm ajanu, ajuoimme ajuoimme mägeh sigä. Traktor midä liennou, häi buksuiškanzi vai midä ei voi mäges – heittäu, d’ärillehpiäi heittäu. Siiriči ajau šooferi, sanou: ” Hoi, sinä, traktoriste! Tahtodgo elädä vai türmäh puuttuda tahtot? Panit pasažiruoit, sanou, kačo, sanou, d’ergaiu. Vid’ mi rodineh, ka sinut sanou tapetah sanou”. Siid müö lähtimme sig iäre pučispiäi, ehtiimme vai lähtäi, d’ernii kieran toižen - hospodi ku trähniu häi pučid muah! Dai meil mašin se šveinuoi muah, dai se mureni dai kl’ejonkad meil obl’eičči dai kai. Nu midä? Siid ajau tühje mašin, kapustuoiden ker ajettih. Siid tütär se Anni-tütär otti Gen’an, Šuran dai nečen Val’an, a minä sih d’iäin lomukuluiden ker Eende Ber’ozovat sih dorogale: ed d’iätä. ”Lomuiden ker, sanou, en ota nu”. Davai müö üön olen siid dorogal, vai ainos traktorat kohendau da pučiid kohendau, nu, nakonec kohenzi. Siid müö Ber’ozovah sinnä puoleh matkah puutuimme, tulimme, hot’ la minut t’üö viegäd la Ber’ozovassuai. Puutuimme sih Ber’ozovah. Siit tütär minun dai lapsed dai kai. A Liza-tütär lähti vie lomuidenker sinnä, N’andomah. Olimme vähäižen, ajau kapustoiden,ker mašin. ”Davait’e tarikatoz neččih, d’o meid ei ota šooferi se pučile piäle, nu, traktoriste”. Müö davaimokseh vojennuoid vedetäh sinnä N’andomah kapustuoit. Sanov: ”Voinette ištuda, ka läkat, sanou”. Ištume nu müö seičas sinnä, mašinale piäle kapustuoile piäle ištumokseh, ken kuzgi ken kedägi pidättäu. Tütär pidäu last üskäs tošte pidättäu kädel, štobi eilükäidäiš, helmat hambaskeski ajamme. Siit piäzimme müö N’andomah kaikin odva puutuimme. Siid N’andomah mänimme, hänele dokumentuoid andeta vie ei. Hänel oli sigä ukon, vel’l’en akke, vot sih azetuimme müö. Häi oli nečis remesl’ennuoiz učii... remesl’ennuoiz učiliššaž oli zauhozannu. Sih müö hänel’l’öh azetuimme kaks üöd olimme. Ej andeta An’ale dokument, An’ale se andetah dokumentat raikomaspiäi, ka meid ei piästetä, sanou - toine s’emje on. ”Nu, sanou, minä ükskai en rubeda täh. Ras, ras sanou lähten ukolloh siit sanou ni midä...” Siit hänele: ”Aja Arhangel’skah. Rozrešittaneh sanou ka, andetanneh dokumentat sanou, ka ota pereh keräle”. Siid bomb’oškas, häi Arhangel’skah lähti sinnä, siid vie tuatalloh oli siga okopuois üön Da siid Arhangel’skah mäni, da hänele rozrešenii sigä andettih. Nu da siid d’ärilleh, d’o nügü lа midäbo pidäu la ajada. Nu, siid müö kojekak sinnä pojezdah ned mänimme sinnä da ištuimo häi, sanou, ka, mama nügü: ”Aja, spokoino, sanou, nügü mestassuai. Ka mida mestah, ajad?”. Et piäze. Azutah peresatkat, muut peresatkat. Siid d’o müö sinnä ajuoimme - igässäh enzikieran ajat pojezdas, ka mäntiä, kunna viedäh. Nu, ajamme sinnä. Siit emmušta, Bui... ei Buje olnu, vai entiä miituin oli stancii, siid meil azuttih peresatke. Nu viedih sinnä, kuz lapset, komnatuois oldah, deckuoih komnattah, ned minunlapsed ned dai An’an lapsi se dai hüö lähtedäh sinnä stolovuoih. ”Lähtemme, sanou, kävümme bazarile ongo sanou leibäd libo midägi voimego ostai”. A akuirovannuluoil andettih, kunna mänet ka moižet talonat, štobi stolovuoiz murgin poluččida da kai, nu mänimme. Lähtedih lidnale. Kodvaine proidii, tul’d’ihhäi - sigä sumkke leibät tuodih: ”Mama, nu, sanou, älä itke, süö sanou lapsiden ker leibät”. -” Ka kuz la t’üö otitte, etteg ehki vargastannu?” - ”Emme, mama, vargastannu muga sanou suaimme nu, nügü, sanou, lähtemme obedanpiäle, suppad da kai andetah”. Ka siid müö niilüöil leibil i piäzimme Kirovah.

June 05, 2020 in 09:17 Нина Шибанова

  • changed the text
    – Kui siid lähtitte evaku(acaih kunn ajelitte da kui lähtitte? Kouz voine zavodiiheze siid oli, kačo, minun lapset lähtedih ende Priäžäh. Lapset itketäh: ”Oi, bombiu, ül’en äijäl, oi mama minä lähten! oi, mama minä lähten iäres”. Val’a dai Šura, dai kai lähtedih minul. An’a tuli ottamah Priäžäh. Minä d’iäi starikan ker kahtei. Nu, la d’o kačo, siid ei tüötä, okopoile tüötäh da kai rahvahid. Minul lehme da kai, azetamme heinät, kävümme niitämmäh. Sit ku pul’em’otte... samol’otte tulou belovard’eiskuoi vai entiä miituine sigä, nu, nemeckuoi, naverno, ambutah, ka ni ed, meččäh sadan kierat päiväs nel’l’udelen. ”Oi, Paušši, läkamme müö kunnatahto iäre.” - ”Emme lähte d’o, olgah, sanou, vuota nügü - olemme vie vähäižen”. Raiispolkomaz ruadau, ka kunna lähted da kai. Akat sanotah siid: ”Ojojoi, viego meid otetanneh vai ei...” Nu, siit sos’etka rindal sanou: ”Ka, oi, krasnarmeiskuoit, sanou, korvat püštütännöu, ei Priäžät oteta ni kunna da ni midä”. Minul paha mieli, minä sanon: ”Hoi, Paušši! Kai la rahvaz ombelzutetah kengäd da kai, ka azugamme la müö hot’ kengät”. ” Ei pidäu, sanou, kenge, ni kunna emme lähte, sanou, ei ajeta sanou meit”. Liza iäres raz mäni d’o. Ka davai d’o Präkäz oli štaabe se, vai viške miidne lienöu krasnarmeiskuoi. Net ostupaitah kai, d’o külät sigä granicaispiäi pagetah, minul lapsid ielo. A häi ni midä sanou: ”Davai vai mužikat... l’äkämme müö verkole”. Kävüi, kalat suau, d’o bombiu Priäžät, ikkunat pakutah ned nämäd siit kai midä. Erähän päin tul’d’ih: ”Akuirovaca, za dva časa sobiraca, sanou, štobi iäre sanou d’o kai!”. Meil lapsid ielo. Kaks päit kolme emme voi mašinah puuttui. Nakonec, puutuimme. Minä pereživaičen: lapsed oldah lidnaz, dai nügü perehez eriže dai kai. Tulimme lidnah. – Lehmän kunnabo panitte? Lehmän emme ottanu, keräle zdaičimme, ni dokumentuoid emme voinu ottada. – Kunna? M’asokombinaitah, sinne gosudarsval. I dokumentoid, da ni midä emme ottanu sinnä, olgah... Lähtimme. Ajamme lidnah, kem mil’g ajetah, keengi külässuai traktoruoil, heboloil kai, siid matkatah, akuirovaitah rahvahit. Tulimme lidnah. Meil’ vie vahnin tütär se An’a lidnas lapsiden ker ei lähtenü. Sii müö lidnaz üöm magažimme, da baržale da Arhangel’skah meit posadittih, lähtimme sinnä ajamah Vit’egrihpiäi. Ajamme, kaheksatoš päid ajuoimme domesta, kuni olimme häi ainoz vai... emm ole d’o enämbäl i kaheksatoš päid ajanu. Kuzgi vedetäh traktoral, kuzgi muga mänöu se kaater vedäu. Kuzgi šl’uzid muretah, siid vai olemme siga nečil’. Mil sil t’eplohot sudnal vai olemme, nu baržuoil. Baržuoil meid vai vedetäh. A siit tuodih meit Sookolah, da davai siid elädä da olda Sookolas... ei vie meit pandih Sokolaspiäi peresadittih toižeh da siid ajuoimme poojezdal. Siid N’andomah tulimme, N’andomaspiäi meit kedä kunnagi. D’oku vihmuu, vilu... lomuiden ker, vahnembal tüttärel lapsi, da minul kolme ned, nu vie kai podroskad da kai. Siid davai mašinah. Siid viedih sinnä N’andomaspiäi kilometrid viiškümen vai kuuskümen miittumah liennou.... Nu, entiä miitumah sinnä küläh viedih da kai. Nu, siit sigä davai müö el’ädä da kolhozah ruaduoimme da olimme. Da siid lähti minul, mužikke sinnä trutarmäih. Siit trutarmäih sinnä häi lähti, müö d’iäimme sih Arhangel’skah, tütär oli učit’el’n’icannu. Nu lapset školah kävüttih. Siid vävüt sidä ruanittih ku voinal, häi sanou, tulem minä Arhangel’skah. Tütär sanou se minun: ”Älä tule, müö tulemme sinnä Kiirovah, mäne Kiirovah. Ehki kinoh kävümme, sanou. Täs ej ole ni midä, sanou”. Nu voinanaiga midä on, eigo karasinad, eigo midä. Lučinkal siit keitämme, paštamme, halgot tuodah da lapsit kačomme da kai. Lähtimme vie müö Kiirovah. Lähtedez ukko sanou mille: ”Ka, tütär, lähtet, ka älä d’iätä minun perehte, sanou, ota kunna keräle lähtet”. Minä en lähtiiz, muga sih d’iäimme Arhangel’skah da kai, anda tuldah loitoks k ajelitte, lapsed: ” Oi, mama, läkkä! Hoi, mama, läkkä!”. Müö Kirovah lähtimme, voinan aiga doroguois paha. Siid meil’ sinnä kai kaimažimme, sobad otettih da kedä midägi da, kedägi müöimme da kedägi vajehtiimme. Odva müö puutuimme, da odva hengih piäzimme, odva omale muale d’ärilleh tulimme - gor’ad min nägimme sen voinan aiga ka ni sanoda malttada eisua. Dai nel’l’äi, viidei minun perehez oldah armiis, kaikkid žiäli. Štobi meit oma muale, ku d’ärilleh Petrouskuoih. Nu siiten tirpimme sigä, tirpimme da kai goruiimmokseh, druk - Petrouskuoi oslobodittih. Ka müö emme tiedä kunna pidäu mändä ihastuksis, ihastuksis olemme Petrouskoi slobodittih. Siid vähäižen olimme, da d’ekabr’al kodih tännä Petrouskuoile minä tulin kahten lapsen ker, nuorimman poigan ker da tüttären nuoriman. Tulimme Petrouskuoile: ”Vie po mesta rabotam, kus ken ruaduoi, rajonih d’ärilleh tüöndämme sinnä”. Siid meit mašinah da Priäžäh tuodih da kunna mänet mašinal. Sit souhozah minä d’ärilleh vie ruadamah, vähäižen ruaduoin kuni piästih poigad da ukod da kai voinil, da siit kačo hüö oslobodiliz’ voinal. Tul’d’ih da müö lidnas siid elän. Da starikke sih kuoli, nügü elä midä maltat. (d’atkopagin) – Nu kuibo kird’aižen polučitte St’epanaspiäi? Naverno siihäi kouz ruanittih. Augustal kird’aižen polučii, d’o kačo tuattah lähti sinnä trutarmii da kai ka. Nu soberitaheze, soberitaheze, minä sanon: ” Oi, emme d’o lähte da kai, olgamme täs”. - ”Läkät, sanou, minä teid en d’iätä. Ku tata sanuoi, älä minun perehte d’iätä, minä, sanou, dolžen siid ottai”. Em voi lähtäi, vie päčil olen muga tuskiččemo siit, en tahto lähtäi sinnä. Lapsed nuorembat sanotah, se Val’a da Šura: ” Mama, läkämme, eikä müö tännä d’iämme ka mäntiä kunna puutumme, bombitah da kai läkämme”. Nu, l’ähtimme. Davai lomut keräžimme kai, sit venehel vieimme poikki d’ärves. Meil andettih hebo viedä vähäine lomukulut siitka kolhozaspiäi andettih, štobi N’andomah viedä lomut, a meil on vie. – A midä lomut oli? Ka čobodanuoiz vähäine sobat, muud ni midä. – Da. Nu, et häi kaikkid ota. Nu, siid müö poikki d’ärves sinnä ajuoimme, mänimme, vuotamme, vie hebod vuotamme. Hebo se tuli, ei l’ähtenü. Kuz liennou se Šura käveli, sanou: ”Minä löudin traktoran, läkät traktoral!”. Nu müö traktorah ištuimo, mänimme sinnä traktorah. Oli mašin ombeltau se šveinuoimašin da čobodanat kaks vai kolme lienou, vähäine siid l’eibäd dorogah da lapsi se Val’a pieni i Gen’a pieni. Lähtimme, ajuoimme, ajuoimme. – A milbo, trak..? Traktoral, puččid oli traktorah pandu. – Povoske vai? Moine povo, eei... avunaine moin azuttu suuri pitke lauduois. Sigä pučit. Meid ištutti šooferi, ajamme hüvä miel’es: seičas la N’ändomah puutumme. Ni puoleh matkah emm ajanu, ajuoimme ajuoimme mägeh sigä. Traktor midä liennou, häi buksuiškanzi vai midä ei voi mäges – heittäu, d’ärillehpiäi heittäu. Siiriči ajau šooferi, sanou: ” Hoi, sinä, traktoriste! Tahtodgo elädä vai türmäh puuttuda tahtot? Panit pasažiruoit, sanou, kačo, sanou, d’ergaiu. Vid’ mi rodineh, ka sinut sanou tapetah sanou”. Siid müö lähtimme sig iäre pučispiäi, ehtiimme vai lähtäi, d’ernii kieran toižen - hospodi ku trähniu häi pučid muah! Dai meil mašin se šveinuoi muah, dai se mureni dai kl’ejonkad meil obl’eičči dai kai. Nu midä? Siid ajau tühje mašin, kapustuoiden ker ajettih. Siid tütär se Anni-tütär otti Gen’an, Šuran dai nečen Val’an, a minä sih d’iäin lomukuluiden ker Eende Ber’ozovat sih dorogale: ed d’iätä. ”Lomuiden ker, sanou, en ota nu”. Davai müö üön olen siid dorogal, vai ainos traktorat kohendau da pučiid kohendau, nu, nakonec kohenzi. Siid müö Ber’ozovah sinnä puoleh matkah puutuimme, tulimme, hot’ la minut t’üö viegäd la Ber’ozovassuai. Puutuimme sih Ber’ozovah. Siit tütär minun dai lapsed dai kai. A Liza-tütär lähti vie lomuidenker sinnä, N’andomah. Olimme vähäižen, ajau kapustoiden,ker mašin. ”Davait’e tarikatoz neččih, d’o meid ei ota šooferi se pučile piäle, nu, traktoriste”. Müö davaimokseh vojennuoid vedetäh sinnä N’andomah kapustuoit. Sanov: ”Voinette ištuda, ka läkat, sanou”. Ištume nu müö seičas sinnä, mašinale piäle kapustuoile piäle ištumokseh, ken kuzgi ken kedägi pidättäu. Tütär pidäu last üskäs tošte pidättäu kädel, štobi eilükäidäiš, helmat hambaskeski ajamme. Siit piäzimme müö N’andomah kaikin odva puutuimme. Siid N’andomah mänimme, hänele dokumentuoid andeta vie ei. Hänel oli sigä ukon, vel’l’en akke, vot sih azetuimme müö. Häi oli nečis remesl’ennuoiz učii... remesl’ennuoiz učiliššaž oli zauhozannu. Sih müö hänel’l’öh azetuimme kaks üöd olimme. Ej andeta An’ale dokument, An’ale se andetah dokumentat raikomaspiäi, ka meid ei piästetä, sanou - toine s’emje on. ”Nu, sanou, minä ükskai en rubeda täh. Ras sanou lähten ukolloh siit sanou ni midä...” Siit hänele: ”Aja Arhangel’skah. Rozrešittaneh sanou ka, andetanneh dokumentat sanou, ka ota pereh keräle”. Siid bomb’oškas, häi Arhangel’skah lähti sinnä, siid vie tuatalloh oli siga okopuois üön Da siid Arhangel’skah mäni, da hänele rozrešenii sigä andettih. Nu da siid d’ärilleh, d’o nügü lа midäbo pidäu la ajada. Nu, siid müö kojekak sinnä pojezdah ned mänimme sinnä da ištuimo häi, sanou, ka, mama nügü: ”Aja, spokoino, sanou, nügü mestassuai. Ka mida mestah, ajad?”. Et piäze. Azutah peresatkat, muut peresatkat. Siid d’o müö sinnä ajuoimme - igässäh enzikieran ajat pojezdas, ka mäntiä, kunna viedäh. Nu, ajamme sinnä. Siit emmušta, Bui... ei Buje olnu, vai entiä miituin oli stancii, siid meil azuttih peresatke. Nu viedih sinnä, kuz lapset, komnatuois oldah, deckuoih komnattah, ned minunlapsed ned dai An’an lapsi se dai hüö lähtedäh sinnä stolovuoih. ”Lähtemme, sanou, kävümme bazarile ongo sanou leibäd libo midägi voimego ostai”. A akuirovannuluoil andettih, kunna mänet ka moižet talonat, štobi stolovuoiz murgin poluččida da kai, nu mänimme. Lähtedih lidnale. Kodvaine proidii, tul’d’ihhäi - sigä sumkke leibät tuodih: ”Mama, nu, sanou, älä itke, süö sanou lapsiden ker leibät”. -” Ka kuz la t’üö otitte, etteg ehki vargastannu?” - ”Emme, mama, vargastannu muga sanou suaimme nu, nügü, sanou, lähtemme obedanpiäle, suppad da kai andetah”. Ka siid müö niilüöil leibil i piäzimme Kirovah.

June 05, 2020 in 09:16 Нина Шибанова

  • changed the text
    – Kui siid lähtitte evaku(acaih kunn ajelitte da kui lähtitte? Kouz voine zavodiiheze siid oli, kačo, minun lapset lähtedih ende Priäžäh. Lapset itketäh: ”Oi, bombiu, ül’en äijäl, oi mama minä lähten! oi, mama minä lähten iäres”. Val’a dai Šura, dai kai lähtedih minul. An’a tuli ottamah Priäžäh. Minä d’iäi starikan ker kahtei. Nu, la d’o kačo, siid ei tüötä, okopoile tüötäh da kai rahvahid. Minul lehme da kai, azetamme heinät, kävümme niitämmäh. Sit ku pul’em’otte... samol’otte tulou belovard’eiskuoi vai entiä miituine sigä, nu, nemeckuoi, naverno, ambutah, ka ni ed, meččäh sadan kierat päiväs nel’l’udelen. ”Oi, Paušši, läkamme müö kunnatahto iäre.” - ”Emme lähte d’o, olgah, sanou, vuota nügü - olemme vie vähäižen”. Raiispolkomaz ruadau, ka kunna lähted da kai. Akat sanotah siid: ”Ojojoi, viego meid otetanneh vai ei...” Nu, siit sos’etka rindal sanou: ”Ka, oi, krasnarmeiskuoit, sanou, korvat püštütännöu, ei Priäžät oteta ni kunna da ni midä”. Minul paha mieli, minä sanon: ”Hoi, Paušši! Kai la rahvaz ombelzutetah kengäd da kai, ka azugamme la müö hot’ kengät”. ” Ei pidäu, sanou, kenge, ni kunna emme lähte, sanou, ei ajeta sanou meit”. Liza iäres raz mäni d’o. Ka davai d’o Präkäz oli štaabe se, vai viške miidne lienöu krasnarmeiskuoi. Net ostupaitah kai, d’o külät sigä granicaispiäi pagetah, minul lapsid ielo. A häi ni midä sanou: ”Davai vai mužikat... l’äkämme müö verkole”. Kävüi, kalat suau, d’o bombiu Priäžät, ikkunat pakutah ned nämäd siit kai midä. Erähän päin tul’d’ih: ”Akuirovaca, za dva časa sobiraca, sanou, štobi iäre sanou d’o kai!”. Meil lapsid ielo. Kaks päit kolme emme voi mašinah puuttui. Nakonec, puutuimme. Minä pereživaičen: lapsed oldah lidnaz, dai nügü perehez eriže dai kai. Tulimme lidnah. – Lehmän kunnabo panitte? Lehmän emme ottanu, keräle zdaičimme, ni dokumentuoid emme voinu ottada. – Kunna? M’asokombinaitah, sinne gosudarsval. I dokumentoid, da ni midä emme ottanu sinnä, olgah... Lähtimme. Ajamme lidnah, kem mil’g ajetah, keengi külässuai traktoruoil, heboloil kai, siid matkatah, akuirovaitah rahvahit. Tulimme lidnah. Meil’ vie vahnin tütär se An’a lidnas lapsiden ker ei lähtenü. Sii müö lidnaz üöm magažimme, da baržale da Arhangel’skah meit posadittih, lähtimme sinnä ajamah Vit’egrihpiäi. Ajamme, kaheksatoš päid ajuoimme domesta, kuni olimme häi ainoz vai... emm ole d’o enämbäl i kaheksatoš päid ajanu. Kuzgi vedetäh traktoral, kuzgi muga mänöu se kaater vedäu. Kuzgi šl’uzid muretah, siid vai olemme siga nečil’. Mil sil t’eplohot sudnal vai olemme, nu baržuoil. Baržuoil meid vai vedetäh. A siit tuodih meit Sookolah, da davai siid elädä da olda Sookolas... ei vie meit pandih Sokolaspiäi peresadittih toižeh da siid ajuoimme poojezdal. Siid N’andomah tulimme, N’andomaspiäi meit kedä kunnagi. D’oku vihmuu, vilu... lomuiden ker, vahnembal tüttärel lapsi, da minul kolme ned, nu vie kai podroskad da kai. Siid davai mašinah. Siid viedih sinnä N’andomaspiäi kilometrid viiškümen vai kuuskümen miittumah liennou.... Nu, entiä miitumah sinnä küläh viedih da kai. Nu, siit sigä davai müö el’ädä da kolhozah ruaduoimme da olimme. Da siid lähti minul, mužikke sinnä trutarmäih. Siit trutarmäih sinnä häi lähti, müö d’iäimme sih Arhangel’skah, tütär oli učit’el’n’icannu. Nu lapset školah kävüttih. Siid vävüt sidä ruanittih ku voinal, häi sanou, tulem minä Arhangel’skah. Tütär sanou se minun: ”Älä tule, müö tulemme sinnä Kiirovah, mäne Kiirovah. Ehki kinoh kävümme, sanou. Täs ej ole ni midä, sanou”. Nu voinanaiga midä on, eigo karasinad, eigo midä. Lučinkal siit keitämme, paštamme, halgot tuodah da lapsit kačomme da kai. Lähtimme vie müö Kiirovah. Lähtedez ukko sanou mille: ”Ka, tütär, lähtet, ka älä d’iätä minun perehte, sanou, ota kunna keräle lähtet”. Minä en lähtiiz, muga sih d’iäimme Arhangel’skah da kai, anda tuldah loitoks k ajelitte, lapsed: ” Oi, mama, läkkä! Hoi, mama, läkkä!”. Müö Kirovah lähtimme, voinan aiga doroguois paha. Siid meil’ sinnä kai kaimažimme, sobad otettih da kedä midägi da, kedägi müöimme da kedägi vajehtiimme. Odva müö puutuimme, da odva hengih piäzimme, odva omale muale d’ärilleh tulimme - gor’ad min nägimme sen voinan aiga ka ni sanoda malttada eisua. Dai nel’l’äi, viidei minun perehez oldah armiis, kaikkid žiäli. Štobi meit oma muale, ku d’ärilleh Petrouskuoih. Nu siiten tirpimme sigä, tirpimme da kai goruiimmokseh, druk - Petrouskuoi oslobodittih. Ka müö emme tiedä kunna pidäu mändä ihastuksis, ihastuksis olemme Petrouskoi slobodittih. Siid vähäižen olimme, da d’ekabr’al kodih tännä Petrouskuoile minä tulin kahten lapsen ker, nuorimman poigan ker da tüttären nuoriman. Tulimme Petrouskuoile: ”Vie po mesta rabotam, kus ken ruaduoi, rajonih d’ärilleh tüöndämme sinnä”. Siid meit mašinah da Priäžäh tuodih da kunna mänet mašinal. Sit souhozah minä d’ärilleh vie ruadamah, vähäižen ruaduoin kuni piästih poigad da ukod da kai voinil, da siit kačo hüö oslobodiliz’ voinal. Tul’d’ih da müö lidnas siid elän. Da starikke sih kuoli, nügü elä midä maltat. (d’atkopagin) – Nu kuibo kird’aižen polučitte St’epanaspiäi? Naverno siihäi kouz ruanittih. Augustal kird’aižen polučii, d’o kačo tuattah lähti sinnä trutarmii da kai ka. Nu soberitaheze, soberitaheze, minä sanon: ” Oi, emme d’o lähte da kai, olgamme täs”. - ”Läkät, sanou, minä teid en d’iätä. Ku tata sanuoi, älä minun perehte d’iätä, minä, sanou, dolžen siid ottai”. Em voi lähtäi, vie päčil olen muga tuskiččemo siit, en tahto lähtäi sinnä. Lapsed nuorembat sanotah, se Val’a da Šura: ” Mama, läkämme, eikä müö tännä d’iämme ka mäntiä kunna puutumme, bombitah da kai läkämme”. Nu, l’ähtimme. Davai lomut keräžimme kai, sit venehel vieimme poikki d’ärves. Meil andettih hebo viedä vähäine lomukulut siitka kolhozaspiäi andettih, štobi N’andomah viedä lomut, a meil on vie. – A midä lomut oli? Ka čobodanuoiz vähäine sobat, muud ni midä. – Da. Nu, et häi kaikkid ota. Nu, siid müö poikki d’ärves sinnä ajuoimme, mänimme, vuotamme, vie hebod vuotamme. Hebo se tuli, ei l’ähtenü. Kuz liennou se Šura käveli, sanou: ”Minä löudin traktoran, läkät traktoral!”. Nu müö traktorah ištuimo, mänimme sinnä traktorah. Oli mašin ombeltau se šveinuoimašin da čobodanat kaks vai kolme lienou, vähäine siid l’eibäd dorogah da lapsi se Val’a pieni i Gen’a pieni. Lähtimme, ajuoimme, ajuoimme. – A milbo, trak..? Traktoral, puččid oli traktorah pandu. – Povoske vai? Moine povo, eei... avunaine moin azuttu suuri pitke lauduois. Sigä pučit. Meid ištutti šooferi, ajamme hüvä miel’es: seičas la N’ändomah puutumme. Ni puoleh matkah emm ajanu, ajuoimme ajuoimme mägeh sigä. Traktor midä liennou, häi buksuiškanzi vai midä ei voi mäges – heittäu, d’ärillehpiäi heittäu. Siiriči ajau šooferi, sanou: ” Hoi, sinä, traktoriste! Tahtodgo elädä vai türmäh puuttuda tahtot? Panit pasažiruoit, sanou, kačo, sanou, d’ergaiu. Vid’ mi rodineh, ka sinut sanou tapetah sanou”. Siid müö lähtimme sig iäre pučispiäi, ehtiimme vai lähtäi, d’ernii kieran toižen - hospodi ku trähniu häi pučid muah! Dai meil mašin se šveinuoi muah, dai se mureni dai kl’ejonkad meil obl’eičči dai kai. Nu midä? Siid ajau tühje mašin, kapustuoiden ker ajettih. Siid tütär se Anni-tütär otti Gen’an, Šuran dai nečen Val’an, a minä sih d’iäin lomukuluiden ker Eende Ber’ozovat sih dorogale: ed d’iätä. ”Lomuiden ker, sanou, en ota nu”. Davai müö üön olen siid dorogal, vai ainos traktorat kohendau da pučiid kohendau, nu, nakonec kohenzi. Siid müö Ber’ozovah sinnä puoleh matkah puutuimme, tulimme, hot’ la minut t’üö viegäd la Ber’ozovassuai. Puutuimme sih Ber’ozovah. Siit tütär minun dai lapsed dai kai. A Liza-tütär lähti vie lomuidenker sinnä, N’andomah. Olimme vähäižen, ajau kapustoiden,ker mašin. ”Davait’e tarikatoz neččih, d’o meid ei ota šooferi se pučile piäle, nu, traktoriste”. Müö davaimokseh vojennuoid vedetäh sinnä N’andomah kapustuoit. Sanov: ”Voinette ištuda, ka läkat, sanou”. Ištume nu müö seičas sinnä, mašinale piäle kapustuoile piäle ištumokseh, ken kuzgi ken kedägi pidättäu. Tütär pidäu last üskäs tošte pidättäu kädel, štobi eilükäidäiš, helmat hambaskeski ajamme. Siit piäzimme müö N’andomah kaikin odva puutuimme. Siid N’andomah mänimme, hänele dokumentuoid andeta vie ei. Hänel oli sigä ukon, vel’l’en akke, vot sih azetuimme müö. Häi oli nečis remesl’ennuoiz učii... remesl’ennuoiz učiliššaž oli zauhozannu. Sih müö hänel’l’öh azetuimme kaks üöd olimme. Ej andeta An’ale dokument, An’ale se andetah dokumentat raikomaspiäi, ka meid ei piästetä, sanou - toine s’emje on. ”Nu, sanou, minä ükskai en rubeda täh. Ras sanou lähten ukolloh siit sanou ni midä...” Siit hänele: ”Aja Arhangel’skah. Rozrešittaneh sanou ka, andetanneh dokumentat sanou, ka ota pereh keräle”. Siid bomb’oškas, häi Arhangel’skah lähti sinnä, siid vie tuatalloh oli siga okopuois üön Da siid Arhangel’skah mäni, da hänele rozrešenii sigä andettih. Nu da siid d’ärilleh, d’o nügü lа midäbo pidäu la ajada. Nu, siid müö kojekak sinnä pojezdah ned mänimme sinnä da ištuimo häi, sanou, ka, mama nügü: ”Aja, spokoino, sanou, nügü mestassuai. Ka mida mestah, ajad?”. Et piäze. Azutah peresatkat, muut peresatkat. Siid d’o müö sinnä ajuoimme - igässäh enzikieran ajat pojezdas, ka mäntiä, kunna viedäh. Nu, ajamme sinnä. Siit emmušta, Bui... ei Buje olnu, vai entiä miituin oli stancii, siid meil azuttih peresatke. Nu viedih sinnä, kuz lapset, komnatuois oldah, deckuoih komnattah, ned minunlapsed ned dai An’an lapsi se dai hüö lähtedäh sinnä stolovuoih. ”Lähtemme, sanou, kävümme bazarile ongo sanou leibäd libo midägi voimego ostai”. A akuirovannuluoil andettih, kunna mänet ka moižet talonat, štobi stolovuoiz murgin poluččida da kai, nu mänimme. Lähtedih lidnale. Kodvaine proidii, tul’d’ihhäi - sigä sumkke leibät tuodih: ”Mama, nu, sanou, älä itke, süö sanou lapsiden ker leibät”. -” Ka kuz la t’üö otitte, etteg ehki vargastannu?” - ”Emme, mama, vargastannu muga sanou suaimme nu, nügü, sanou, lähtemme obedanpiäle, suppad da kai andetah”. Ka siid müö niilüöil leibil i piäzimme Kirovah.
  • changed the text of the translation
    – После того, как выехали в эвакуацию, куда ехали и как? Когда война началась, дети мои уехали раньше меня из Пряжи. Дети плачут: «Ой, бомбит очень сильно! Ой, мама, я уеду, ой, мама, я уеду». Валя, Шура и все остальные уехали. Аня приезжала в Пряжу, чтобы забрать их. Я осталась вдвоем со стариком. Народ на оборонные работы посылали да все. У меня корова, сено заготовляем, ходим косить. Когда пулемет… самолет там белогвардейский или не знаю чей, ну, немецкий, наверно, прилетит, то так стреляют, что в лес сто раз в день бегаешь. «Ой, Павши, давай уедем мы куда-нибудь». – «Не поедем пока. Потерпи еще – еще побудем немножко». Он в райисполкоме работает, так куда поедешь. А бабы говорят; «Ой, ой, ой, еще ли нас увезут или нет...» Соседка рядом говорит: «Если красноармейцы ощетинятся, то Пряжу не возьмут [финны], ничего не сделают». Мне тяжело на душе, я и говорю мужу: «Ой, Павши, весь народ шьет себе сапоги да все, так сошьем и мы сапоги». – «Не нужны сапоги, никуда не поедем, не выгонят нас». Лиза уже уехала. В Прякке был штаб или вышка какая-то красноармейская. Они отступают, все пограничные деревни эвакуируются, а у меня детей нет [дома]. А он все твердит: «Ничего, давай, мужики... пойдем сети запустим». Рыбу ловит, а уже Пряжу бомбит, окна все разбило. Однажды приходят к нам и говорят: «Эвакуироваться надо, два часа для сборов, чтобы уехать!» А у нас детей нет [дома]. Два-три дня не можем на машину попасть. Наконец, попали. Я переживаю: дети в городе от семьи отдельно. Приехали мы в город. – Корову куда дели? Корову не взяли с собой, сдали ее и документов не могли взять. – Куда? На мясокомбинат, государству. И документов и ничего не взяли, ну, ладно... Поехали. Едем в город, кто на чем едет: кто до деревни на тракторе, кто на лошадях – все уходят, эвакуируют народ. Приехали мы в город. Моя старшая дочь Аня из города с детьми еще не уехала. Тут мы в городе ночь переспали, на баржу нас посадили [с направлением] на Архангельск, поплыли туда к Вытегре. Плывем, восемнадцать дней плыли до места... нет, больше восемнадцати дней плыли. Где тащат [баржу] трактором, где баржа сама плывет, где катер тащит. А где шлюз поврежден, мы опять стоим на месте. А мы только сидим на судне, на судне сидим, ну, в баржах. На баржах нас везут, сидим, ну. А потом привезли нас в Сокол, давай тут жить да поживать в Соколе... нет, нас выгрузили в Соколе, пересадили на поезд, да потом поехали на поезде. В Няндому мы приехали, из Няндомы нас кого куда. А дождь, холод... я с вещами, у старшей дочери ребенок да у меня трое, еще все подростки. Давай в машину. Нас отвезли из Няндомы километров пятьдесять или шестьдесят в какую-то... Ну, не знаю в какую деревню отвезли. Ну, там давай мы жить и в колхозе работать. После мой мужик ушел добровольно в трудармию. В трудармию он ушел, мы остались тут в Архангельской области, дочь работала учительницей. Ну, дети в школу ходили. Потом зятя ранило на войне, он сообщил, что приедет в Архангельскую область. Дочь моя ответила: «Не приезжай, мы приедем в Киров. Хоть в кино будем ходить. Здесь нет ничего». Ну, во время войны что есть, нет ни керосина и ничего нет. При лучине сидим вечерами, варим, пекем, когда дров привезут, да за детьми присматриваем. Поехали мы в Киров. Уходя муж наказал: «Дочь, если ты поедешь куда, так не оставь моей семьи, возьми с собой». Я не поехала бы, так тут осталась бы в Архангельской области, пусть едет дочь, раз далеко ехать, да дети: «Ой, мама, поедем! Ой, мама, поедем!». Мы в Киров поехали, а во время войны в дорогах плохо. У нас одежду украли, кое-что мы продали, кое-что обменяли. Едва мы живы остались, едва на родину обратно вернулись – горя сколько видели во время войны, даже передать нельзя. Четверо, пятеро из моей семьи в армии, всех жалко. На родину обратно в Петрозаводск нужно вернуться. Мы терпели там, терпели, да горевали, вдруг – Петрозаводск освобожден. Мы не знаем, куда деться от радости, обрадовались, что Петрозаводск освободили. Там немножко пробыли и в декабре я домой в Петрозаводск вернулась с двумя детьми, с младшим сыном и дочерью. Приехали в Петрозаводск, [нам говорят]: «По местам работы, кто где работал, туда и отправим». Нас в машину, в Пряжу привезли на машине. Я опять стала работать в колхозе, немножко поработала, пока не вернулись сыновья и муж да остальные с войны. Когда они вернулись с войны, пришли, с тех пор мы в городе живем. Старик умер, теперь живи, как умеешь. (Продолжение) – А когда получили письмо от Степана? Наверно, тогда, когда ранило его. В августе письмо получила, уже видишь ли, отец твой ушел в трудармию. Ну, собираются дети, собираются, а я говорю: «Ой, не поедем, давайте останемся здесь». – «Поехали, я вас не оставлю. Раз отец наказывал, не оставь, мол, мою семью, так я должна взять». Ну, я не могу ехать, еще на печи лежу, так тоскливо, не хочу поехать в Киров. Дети младшие, Валя и Шура, говорят: «Мама, поехали, иначе мы здесь останемся, так поди знай, куда попадем, ведь могут бомбить, поехали». Ну, я решилась поехать. Мы вещи собрали все тут, немного и было вещей, на лодке перевезли через озеро. Из колхоза дали лошадь, чтобы в Няндому отвезти вещи, а у нас есть еще... – А какие вещи? Да в чемоданах немножко одежды было, больше ничего. – Да? Ну, не возьмешь ведь всего. Ну, мы через озеро туда переправились, приехали, лошадь ждем. Лошадь подали, но никто не поехал дальше. Шура где-то ходил, пришел, говорит: «Я нашел трактор, поехали на тракторе». Ну, мы на тракторные сани уселись, расселись там и тронулись. У нас была швейная машина и чемоданы, может, два или три, немножко хлеба на дорогу да ребенок – Валя маленькая, да Геня маленький. Ехали мы, ехали... – А на чем, на трак...? На тракторе, бочки были на трактор нагружены. – Повозка или? Нет, такая повозка... открытые сани такие сделаны были, большие, из досок, длинные. Там бочки были. Нас посадил тракторист, едем, радостные: сейчас, мол, в Няндому попадем. И полдороги не проехали, начали подыматься в гору. Трактор что-то начал буксовать, не может подняться в гору – спускается, обратно спускается. Мимо едет шофер, он и говорит: «Ой, ты, тракторист! Хочешь ли ты жить или в тюрьму хочешь попасть? Взял пассажиров, дергаешь. Ведь если что случится, так тебя посадят». Мы вышли из саней, успели только сойти, он как дернул раз-другой – господи, как трахнет бочки на землю! Наша швейная машина на землю и поломалась, клеенки у нас облило да все. Ну что? Машина с капустой ехала. Дочь Аня взяла Геню, Шуру, Валю, а я тут осталась с вещами, перед Березовым: на дороге не оставишь вещей без присмотра. «С вещами не возьму», – [говорит шофер]. Я ночь нахожусь на дороге, тракторист чинит трактор да бочки складывает, наконец починил. Потом мы в Березово туда полпути проехали. Добрались до Березова. Тут были старшая дочь, дети да все. Дочь Лиза поехала с вещами в Няндому. Пробыли мы немножко в Березове – идет машина с капустой. «Давайте попросим, чтобы взяли нас, ибо тракторист не берет на бочки». Мы просимся на машину – военные возят в Няндому капусту. «Если сможете усидеть, то поехали», – отвечают. Ну, мы сейчас в кузов, кто где на капусту уселись, кто кого держит. Дочь держит ребенка на руках, другого придерживает рукой, чтобы не выбросило, подол в зубах, едем. Едва попали в Няндому. Приехали мы в Няндому, а нам не выдают документов на [выезд в Киров]. Там жила жена брата мужа Ани. Она в этом ремесленном учила... в ремесленном училище была завхозом. Там мы у нее остановились, две ночи провели. Не дают Ане документов, райком-то дает Ане документы, а меня не отпускают; говорят, что мы – другая семья. «Ну я все равно не останусь здесь, раз еду к мужу, тут уж ничего...” Потом ей и говорят: «Поезжай в Архангельск. Если разрешат и выдадут документы, тогда возьмешь с собой и семью». Во время бомбежки она уехала в Архангельск, отца проведала там на оборонных работах. Она в Архангельск приехала, ей разрешение дали на выезд семьи. Она обратно вернулась, ну, теперь можно, мол, ехать. Ну, потом мы кое-как в поезд забрались да уселись, она говорит: «Мама, теперь езжай спокойно до места». Да где там до места доедешь? Не попасть. Пересадку за пересадкой делать надо. Мы туда поехали – в жизни первый раз едешь в поезде, поди знай, куда тебя везут. Ну, едем туда. Не помню, Буй... не Буй, не знаю какая была станция, там нам нужно сделать пересадку. Ну, отвели моих детей да ребенка Ани в комнату, где дети находятся, в детскую комнату, а они пошли в столовую. «Пойдем сходим на базар, есть ли хлеба там, можем ли купить». А эвакуированным выдали такие талоны, чтобы в столовой обед получить. Пошли они по городу. Немножко времени проходит, они возвращаются – сумку хлеба принесли: «Мама, теперь не плачь, ешь вместе с детьми хлеб». – «Да где, мол, вы взяли, не украли ли?» – «Не украли, мама, так достали, теперь пойдем за обедом, суп да все дают». Мы на этом хлебе и добрались до Кирова.

June 05, 2020 in 09:10 Нина Шибанова

  • changed the text
    – Kui siid lähtitte evaku(acaih kunn ajelitte da kui lähtitte? Kouz voine zavodiiheze siid oli, kačo, minun lapset lähtedih ende Priäžäh. Lapset itketäh: ”Oi, bombiu, ül’en äijäl, oi mama minä lähten! oi, mama minä lähten iäres”. Val’a dai Šura, dai kai lähtedih minul. An’a tuli ottamah Priäžäh. Minä d’iäi starikan ker kahtei. Nu, la d’o kačo, siid ei tüötä, okopoile tüötäh da kai rahvahid. Minul lehme da kai, azetamme heinät, kävümme niitämmäh. Sit ku pul’em’otte... samol’otte tulou belovard’eiskuoi vai entiä miituine sigä, nu, nemeckuoi, naverno, ambutah, ka ni ed, meččäh sadan kierat päiväs nel’l’udelen. ”Oi, Paušši, läkamme müö kunnatahto iäre.” - ”Emme lähte d’o, olgah, sanou, vuota nügü - olemme vie vähäižen”. Raiispolkomaz ruadau, ka kunna lähted da kai. Akat sanotah siid: ”Ojojoi, viego meid otetanneh vai ei...” Nu, siit sos’etka rindal sanou: ”Ka, oi, krasnarmeiskuoit, sanou, korvat püštütännöu, ei Priäžät oteta ni kunna da ni midä”. Minul paha mieli, minä sanon: ”Hoi, Paušši! Kai la rahvaz ombelzutetah kengäd da kai, ka azugamme la müö hot’ kengät”. ” Ei pidäu, sanou, kenge, ni kunna emme lähte, sanou, ei ajeta sanou meit”. Liza iäres raz mäni d’o. Ka davai d’o Präkäz oli štaabe se, vai viške miidne lienöu krasnarmeiskuoi. Net ostupaitah kai, d’o külät sigä granicaispiäi pagetah, minul lapsid ielo. A häi ni midä sanou: ”Davai vai mužikat... l’äkämme müö verkole”. Kävüi, kalat suau, d’o bombiu Priäžät, ikkunat pakutah ned nämäd siit kai midä. Erähän päin tul’d’ih: ”Akuirovaca, za dva časa sobiraca, sanou, štobi iäre sanou d’o kai!”. Meil lapsid ielo. Kaks päit kolme emme voi mašinah puuttui. Nakonec, puutuimme. Minä pereživaičen: lapsed oldah lidnaz, dai nügü perehez eriže dai kai. Tulimme lidnah. – Lehmän kunnabo panitte? Lehmän emme ottanu, keräle zdaičimme, ni dokumentuoid emme voinu ottada. – Kunna? M’asokombinaitah, sinne gosudarsval. I dokumentoid, da ni midä emme ottanu sinnä, olgah... Lähtimme. Ajamme lidnah, kem mil’g ajetah, keengi külässuai traktoruoil, heboloil kai, siid matkatah, akuirovaitah rahvahit. Tulimme lidnah. Meil’ vie vahnin tütär se An’a lidnas lapsiden ker ei lähtenü. Sii müö lidnaz üöm magažimme, da baržale da Arhangel’skah meit posadittih, lähtimme sinnä ajamah Vit’egrihpiäi. Ajamme, kaheksatoš päid ajuoimme domesta, kuni olimme häi ainoz vai... emm ole d’o enämbäl i kaheksatoš päid ajanu. Kuzgi vedetäh traktoral, kuzgi muga mänöu se kaater vedäu. Kuzgi šl’uzid muretah, siid vai olemme siga nečil’. Mil sil t’eplohot sudnal vai olemme, nu baržuoil. Baržuoil meid vai vedetäh. A siit tuodih meit Sookolah, da davai siid elädä da olda Sookolas... ei vie meit pandih Sokolaspiäi peresadittih toižeh da siid ajuoimme poojezdal. Siid N’andomah tulimme, N’andomaspiäi meit kedä kunnagi. D’oku vihmuu, vilu... lomuiden ker, vahnembal tüttärel lapsi, da minul kolme ned, nu vie kai podroskad da kai. Siid davai mašinah. Siid viedih sinnä N’andomaspiäi kilometrid viiškümen vai kuuskümen miittumah liennou.... Nu, entiä miitumah sinnä küläh viedih da kai. Nu, siit sigä davai müö el’ädä da kolhozah ruaduoimme da olimme. Da siid lähti minul, mužikke sinnä trutarmäih. Siit trutarmäih sinnä häi lähti, müö d’iäimme sih Arhangel’skah, tütär oli učit’el’n’icannu. Nu lapset školah kävüttih. Siid vävüt sidä ruanittih ku voinal, häi sanou, tulem minä Arhangel’skah. Tütär sanou se minun: ”Älä tule, müö tulemme sinnä Kiirovah, mäne Kiirovah. Ehki kinoh kävümme, sanou. Täs ej ole ni midä, sanou”. Nu voinanaiga midä on, eigo karasinad, eigo midä. Lučinkal siit keitämme, paštamme, halgot tuodah da lapsit kačomme da kai. Lähtimme vie müö Kiirovah. Lähtedez ukko sanou mille: ”Ka, tütär, lähtet, ka älä d’iätä minun perehte, sanou, ota kunna keräle lähtet”. Minä en lähtiiz, muga sih d’iäimme Arhangel’skah da kai, anda tuldah loitoks k ajelitte, lapsed: ” Oi, mama, läkkä! Hoi, mama, läkkä!”. Müö Kirovah lähtimme, voinan aiga doroguois paha. Siid meil’ sinnä kai kaimažimme, sobad otettih da kedä midägi da, kedägi müöimme da kedägi vajehtiimme. Odva müö puutuimme, da odva hengih piäzimme, odva omale muale d’ärilleh tulimme - gor’ad min nägimme sen voinan aiga ka ni sanoda malttada eisua. Dai nel’l’äi, viidei minun perehez oldah armiis, kaikkid žiäli. Štobi meit oma muale, ku d’ärilleh Petrouskuoih. Nu siiten tirpimme sigä, tirpimme da kai goruiimmokseh, druk - Petrouskuoi oslobodittih. Ka müö emme tiedä kunna pidäu mändä ihastuksis, ihastuksis olemme Petrouskoi slobodittih. Siid vähäižen olimme, da d’ekabr’al kodih tännä Petrouskuoile minä tulin kahten lapsen ker, nuorimman poigan ker da tüttären nuoriman. Tulimme Petrouskuoile: ”Vie po mesta rabotam, kus ken ruaduoi, rajonih d’ärilleh tüöndämme sinnä”. Siid meit mašinah da Priäžäh tuodih da kunna mänet mašinal. Sit souhozah minä d’ärilleh vie ruadamah, vähäižen ruaduoin kuni piästih poigad da ukod da kai voinil, da siit kačo hüö oslobodiliz’ voinal. Tul’d’ih da müö lidnas siid elän. Da starikke sih kuoli, nügü elä midä maltat.

June 05, 2020 in 09:04 Нина Шибанова

  • changed the text of the translation
    – После того, как выехали в эвакуацию, куда ехали и как? Когда война началась, дети мои уехали раньше меня из Пряжи. Дети плачут: «Ой, бомбит очень сильно! Ой, мама, я уеду, ой, мама, я уеду». Валя, Шура и все остальные уехали. Аня приезжала в Пряжу, чтобы забрать их. Я осталась вдвоем со стариком. Народ на оборонные работы посылали да все. У меня корова, сено заготовляем, ходим косить. Когда пулемет… самолет там белогвардейский или не знаю чей, ну, немецкий, наверно, прилетит, то так стреляют, что в лес сто раз в день бегаешь. «Ой, Павши, давай уедем мы куда-нибудь». – «Не поедем пока. Потерпи еще – еще побудем немножко». Он в райисполкоме работает, так куда поедешь. А бабы говорят; «Ой, ой, ой, еще ли нас увезут или нет...» Соседка рядом говорит: «Если красноармейцы ощетинятся, то Пряжу не возьмут [финны], ничего не сделают». Мне тяжело на душе, я и говорю мужу: «Ой, Павши, весь народ шьет себе сапоги да все, так сошьем и мы сапоги». – «Не нужны сапоги, никуда не поедем, не выгонят нас». Лиза уже уехала. В Прякке был штаб или вышка какая-то красноармейская. Они отступают, все пограничные деревни эвакуируются, а у меня детей нет [дома]. А он все твердит: «Ничего..., давай, мужики... пойдем сети запустим». Рыбу ловит, а уже Пряжу бомбит, окна все разбило. Однажды приходят к нам и говорят: «Эвакуироваться надо, два часа для сборов, чтобы уехать!» А у нас детей нет [дома]. Два-три дня не можем на машину попасть. Наконец, попали. Я переживаю: дети в городе от семьи отдельно. Приехали мы в город. – Корову куда дели? Корову не взяли с собой, сдали ее и документов не могли взять. – Куда? На мясокомбинат, государству. И документов и ничего не взяли, ну, ладно... Поехали. Едем в город, кто на чем едет: кто до деревни на тракторе, кто на лошадях – все уходят, эвакуируют народ. Приехали мы в город. Моя старшая дочь Аня из города с детьми еще не уехала. Тут мы в городе ночь переспали, на баржу нас посадили [с направлением] на Архангельск, поплыли туда к Вытегре. Плывем, восемнадцать дней плыли до места... нет, больше восемнадцати дней плыли. Где тащат [баржу] трактором, где баржа сама плывет, где катер тащит. А где шлюз поврежден, мы опять стоим на месте. А мы только сидим на судне, на судне сидим, ну, в баржах. На баржах нас везут, сидим, ну. А потом привезли нас в Сокол, давай тут жить да поживать в Соколе... нет, нас выгрузили в Соколе, пересадили на поезд, да потом поехали на поезде. В Няндому мы приехали, из Няндомы нас кого куда. А дождь, холод... я с вещами, у старшей дочери ребенок да у меня трое, еще все подростки. Давай в машину. Нас отвезли из Няндомы километров пятьдесять или шестьдесят в какую-то... Ну, не знаю в какую деревню отвезли. Ну, там давай мы жить и в колхозе работать. После мой мужик ушел добровольно в трудармию. В трудармию он ушел, мы остались тут в Архангельской области, дочь работала учительницей. Ну, дети в школу ходили. Потом зятя ранило на войне, он сообщил, что приедет в Архангельскую область. Дочь моя ответила: «Не приезжай, мы приедем в Киров. Хоть в кино будем ходить. Здесь нет ничего». Ну, во время войны что есть, нет ни керосина и ничего нет. При лучине сидим вечерами, варим, пекем, когда дров привезут, да за детьми присматриваем. Поехали мы в Киров. Уходя муж наказал: «Дочь, если ты поедешь куда, так не оставь моей семьи, возьми с собой». Я не поехала бы, так тут осталась бы в Архангельской области, пусть едет дочь, раз далеко ехать, да дети: «Ой, мама, поедем! Ой, мама, поедем!». Мы в Киров поехали, а во время войны в дорогах плохо. У нас одежду украли, кое-что мы продали, кое-что обменяли. Едва мы живы остались, едва на родину обратно вернулись – горя сколько видели во время войны, даже передать нельзя. Четверо, пятеро из моей семьи в армии, всех жалко. На родину обратно в Петрозаводск нужно вернуться. Мы терпели там, терпели, да горевали, вдруг – Петрозаводск освобожден. Мы не знаем, куда деться от радости, обрадовались, что Петрозаводск освободили. Там немножко пробыли и в декабре я домой в Петрозаводск вернулась с двумя детьми, с младшим сыном и дочерью. Приехали в Петрозаводск, [нам говорят]: «По местам работы, кто где работал, туда и отправим». Нас в машину, в Пряжу привезли на машине. Я опять стала работать в колхозе, немножко поработала, пока не вернулись сыновья и муж да остальные с войны. Когда они вернулись с войны, пришли, с тех пор мы в городе живем. Старик умер, теперь живи, как умеешь.

June 05, 2020 in 09:02 Нина Шибанова

  • created the text
  • created the text translation
  • created the text: – Kui siid lähtitte evaku(acaih kunn ajelitte da kui lähtitte? Kouz voine zavodiiheze siid oli, kačo, minun lapset lähtedih ende Priäžäh. Lapset itketäh: ”Oi, bombiu, ül’en äijäl, oi mama minä lähten! oi, mama minä lähten iäres”. Val’a dai Šura, dai kai lähtedih minul. An’a tuli ottamah Priäžäh. Minä d’iäi starikan ker kahtei. Nu, la d’o kačo, siid ei tüötä, okopoile tüötäh da kai rahvahid. Minul lehme da kai, azetamme heinät, kävümme niitämmäh. Sit ku pul’em’otte... samol’otte tulou belovard’eiskuoi vai entiä miituine sigä, nu, nemeckuoi, naverno, ambutah, ka ni ed, meččäh sadan kierat päiväs nel’l’udelen. ”Oi, Paušši, läkamme müö kunnatahto iäre.” - ”Emme lähte d’o, olgah, sanou, vuota nügü - olemme vie vähäižen”. Raiispolkomaz ruadau, ka kunna lähted da kai. Akat sanotah siid: ”Ojojoi, viego meid otetanneh vai ei...” Nu, siit sos’etka rindal sanou: ”Ka, oi, krasnarmeiskuoit, sanou, korvat püštütännöu, ei Priäžät oteta ni kunna da ni midä”. Minul paha mieli, minä sanon: ”Hoi, Paušši! Kai la rahvaz ombelzutetah kengäd da kai, ka azugamme la müö hot’ kengät”. ” Ei pidäu, sanou, kenge, ni kunna emme lähte, sanou, ei ajeta sanou meit”. Liza iäres raz mäni d’o. Ka davai d’o Präkäz oli štaabe se, vai viške miidne lienöu krasnarmeiskuoi. Net ostupaitah kai, d’o külät sigä granicaispiäi pagetah, minul lapsid ielo. A häi ni midä sanou: ”Davai vai mužikat... l’äkämme müö verkole”. Kävüi, kalat suau, d’o bombiu Priäžät, ikkunat pakutah ned nämäd siit kai midä. Erähän päin tul’d’ih: ”Akuirovaca, za dva časa sobiraca, sanou, štobi iäre sanou d’o kai!”. Meil lapsid ielo. Kaks päit kolme emme voi mašinah puuttui. Nakonec, puutuimme. Minä pereživaičen: lapsed oldah lidnaz, dai nügü perehez eriže dai kai. Tulimme lidnah. – Lehmän kunnabo panitte? Lehmän emme ottanu, keräle zdaičimme, ni dokumentuoid emme voinu ottada. – Kunna? M’asokombinaitah, sinne gosudarsval. I dokumentoid, da ni midä emme ottanu sinnä, olgah... Lähtimme. Ajamme lidnah, kem mil’g ajetah, keengi külässuai traktoruoil, heboloil kai, siid matkatah, akuirovaitah rahvahit. Tulimme lidnah. Meil’ vie vahnin tütär se An’a lidnas lapsiden ker ei lähtenü. Sii müö lidnaz üöm magažimme, da baržale da Arhangel’skah meit posadittih, lähtimme sinnä ajamah Vit’egrihpiäi. Ajamme, kaheksatoš päid ajuoimme domesta, kuni olimme häi ainoz vai... emm ole d’o enämbäl i kaheksatoš päid ajanu. Kuzgi vedetäh traktoral, kuzgi muga mänöu se kaater vedäu. Kuzgi šl’uzid muretah, siid vai olemme siga nečil’. Mil sil t’eplohot sudnal vai olemme, nu baržuoil. Baržuoil meid vai vedetäh. A siit tuodih meit Sookolah, da davai siid elädä da olda Sookolas... ei vie meit pandih Sokolaspiäi peresadittih toižeh da siid ajuoimme poojezdal. Siid N’andomah tulimme, N’andomaspiäi meit kedä kunnagi. D’oku vihmuu, vilu... lomuiden ker, vahnembal tüttärel lapsi, da minul kolme ned, nu vie kai podroskad da kai. Siid davai mašinah. Siid viedih sinnä N’andomaspiäi kilometrid viiškümen vai kuuskümen miittumah liennou.... Nu, entiä miitumah sinnä küläh viedih da kai. Nu, siit sigä davai müö el’ädä da kolhozah ruaduoimme da olimme. Da siid lähti minul, mužikke sinnä trutarmäih. Siit trutarmäih sinnä häi lähti, müö d’iäimme sih Arhangel’skah, tütär oli učit’el’n’icannu. Nu lapset školah kävüttih. Siid vävüt sidä ruanittih ku voinal, häi sanou, tulem minä Arhangel’skah. Tütär sanou se minun: ”Älä tule, müö tulemme sinnä Kiirovah, mäne Kiirovah. Ehki kinoh kävümme, sanou. Täs ej ole ni midä, sanou”. Nu voinanaiga midä on, eigo karasinad, eigo midä. Lučinkal siit keitämme, paštamme, halgot tuodah da lapsit kačomme da kai. Lähtimme vie müö Kiirovah. Lähtedez ukko sanou mille: ”Ka, tütär, lähtet, ka älä d’iätä minun perehte, sanou, ota kunna keräle lähtet”. Minä en lähtiiz, muga sih d’iäimme Arhangel’skah da kai, anda tuldah loitoks k ajelitte, lapsed: ” Oi, mama, läkkä! Hoi, mama, läkkä!”. Müö Kirovah lähtimme, voinan aiga doroguois paha. Siid meil’ sinnä kai kaimažimme, sobad otettih da kedä midägi da, kedägi müöimme da kedägi vajehtiimme. Odva müö puutuimme, da odva hengih piäzimme, odva omale muale d’ärilleh tulimme - gor’ad min nägimme sen voinan aiga ka ni sanoda malttada eisua. Dai nel’l’äi, viidei minun perehez oldah armiis, kaikkid žiäli. Štobi meit oma muale, ku d’ärilleh Petrouskuoih. Nu siiten tirpimme sigä, tirpimme da kai goruiimmokseh, druk - Petrouskuoi oslobodittih. Siid vähäižen olimme, da d’ekabr’al kodih tännä Petrouskuoile minä tulin kahten lapsen ker, nuorimman poigan ker da tüttären nuoriman. Tulimme Petrouskuoile: ”Vie po mesta rabotam, kus ken ruaduoi, rajonih d’ärilleh tüöndämme sinnä”. Siid meit mašinah da Priäžäh tuodih da kunna mänet mašinal. Sit souhozah minä d’ärilleh vie ruadamah, vähäižen ruaduoin kuni piästih poigad da ukod da kai voinil, da siit kačo hüö oslobodiliz’ voinal. Tul’d’ih da müö lidnas siid elän. Da starikke sih kuoli, nügü elä midä maltat.